 |
# taz.de -- Karikatürist Serkan Aktuniğne: „Baskı artarsa mizah da artar“ |
|
|
|
> „Penguen“’de 14 yıldır karikatür çizen Serkan Altuniğne’yle hük… |
|
> şakadan neden anlamadığını konuştuk. |
|
|
 |
Bild: Yapma ya |
|
|
|
[1][Für die deutschsprachige Version dieses Interviews klicken Sie bitte |
|
hier.] |
|
|
|
„Penguen“ Dergisi’nin İstanbul’daki ofisi sessiz ve düzenli görünü… |
|
Mesai saati bitimini biraz geçe gitmiş olmamızın etkisi belki de, fakat |
|
insan şaşırıyor. Türkiye’nin mizah geleneğinin son temsilcilerinden biri |
|
olan derginin her Perşembe basılan bir nüshasını alıp okusanız, derginin |
|
asıl yüzüyle karşılaşırsınız: Şamatacı, hınzır ve muhalif. |
|
|
|
Türkiye’de gelenektir, mizah dergileri bölünerek çoğalır. Yani bir mizah |
|
dergisinde çalışan birkaç yazar-çizer, bir gün dergisiyle helalleşir ve |
|
yeni bir dergi kurmak için yola çıkar. „Penguen“ de 2002’de „Leman“ |
|
Dergisi’nden ayrılan bir grup çizer tarafından kuruldu. |
|
|
|
Yaklaşık 25 bin tirajlı, haftada bir yayımlanan dergide her çizerin ve |
|
yazarın kendi köşesi olmakla birlikte, kapak ve ilk iki sayfada Türkiye |
|
gündemi masaya yatırılıyor. „Penguen“, „Uykusuz“, „Gırgır“ gi… |
|
dergileri, bazen muhalefetin en sertini işte bu sayfalarda yapıyor. Bu |
|
yüzden de baskının her türüne ve sadık bir okur kitlesine alışkınlar. |
|
|
|
taz.die günlük gazete: Serkan, „Penguen“’de ilk çizmeye başladığın |
|
dönemlerde siyasi gündeme çok girmiyordun, sonrasında daha politik bir |
|
çizgiye kaydın. Nasıl oldu bu? |
|
|
|
Serkan Altuniğne: İşimde siyasete girmeyi hala isteyerek yapmıyorum |
|
aslında. Ama maalesef şartlar insanı zorluyor. İster istemez politize |
|
oluyorsun. Eskiden beri politik bilinç sahibi bir insandım ve kırılma |
|
noktası Gezi Direnişi oldu. 'Benim de artık birşeyler söylemem lazım’ d… |
|
düşündüm. |
|
|
|
Gezi’de ortaya çıkan mizah çok konuşuldu. Senin için mizahın bu kadar |
|
yaygın olması şaşırtıcı mıydı? |
|
|
|
Hayır şaşırmadım. Bu ülkede mizah genlerde olan bir şey. Baskı ne kadar |
|
artarsa mizah da o kadar artıyor. Bir yandan da insanların umutsuzluğu |
|
arttıkça mizah dergilerinin tirajları düşüyor. Özellikle üniversiteli, |
|
liseli çocuklarla karşılaşınca uyuz oluyorum, 'Biz sizin yaşınızdayken |
|
hıyar gibiydik, siz niye bu kadar akıllısınız?’ diyorum. Mesela 'Slogan |
|
bulamadım’ kadar yaratıcı bir duvar yazısı olamaz bence. Gezi’deki tep… |
|
sadece iktidara değil, herkeseydi. Sadece iktidar değil, sağıyla soluyla |
|
bütün kurumlar hedefti. O çocuklar çok zeki. Daha akıllı bir |
|
|
|
hükümeti ve daha akıllı bir muhalefeti hak ediyorlar. Bu düzeni hak |
|
etmiyorlar. Bence bu ülkedeki siyasilerin hiçbiri bu insanların ne kadar |
|
akıllı olduğunun farkında değil. O yüzden anlamsız diyaloglara maruz |
|
kalıyoruz, saçma sapan çekişmelerin ortasında kalıyoruz. |
|
|
|
Artık yargısal baskıların yanında toplumsal baskı da gittikçe yükseliyo… |
|
„Penguen“ bu baskılardan nasibini alıyor mu? |
|
|
|
2012’de binamız kundaklandı. Açılan en son dava da 2014’te Erdoğan’�… |
|
cumhurbaşkanı olduğu zamandı. Kapaktaki çizimde, cumhurbaşkanının |
|
karşısında ceketini ilikleyen karakterin yaptığı iddia edilen el hareketi |
|
nedeniyle cumhurbaşkanına hakaret davası açıldı. Çizerler mahkemede 'E |
|
ceket böyle iliklenir’ diye savunma yapmak zorunda kaldı. Bu kadar |
|
sıkıntılı bir durum var. Öyle bir atmosfer var ki, çizerler, gazeteci ve |
|
yazarlar oto sansür uygulamak zorunda hissediyor kendini. 'Onu yapmayın’ |
|
diyen birisi yok ama sen onu yapmaman gerektiğini biliyorsun. |
|
|
|
Bu senin üretimini nasıl etkiliyor? |
|
|
|
Kendi adıma dikkat etmeye çalışıyorum. Çünkü doğal olarak hapse girmek |
|
istemiyorum. Bir laf ederken birkaç kere düşünmek zorunda kalıyorsun. |
|
Özellikle dergide iş yaparken daha dikkatli olmak zorundayım. Çünkü hem |
|
benim, hem de dergi için sıkıntı çıkabilir. Bu baskı çok kötü. Bu ül… |
|
hiçbir zaman çok rahat olamadık ama 10 sene önce daha rahattık. |
|
|
|
Türkiye’de mizahın bu kadar kolayca kendine yer bulabilmesini, mizah |
|
dergilerinin bu kadar çok satılmasını neye bağlıyorsun? |
|
|
|
Sadece Türkiye’de değil, bu coğrafyada da mizah geleneksel bir şey, çün… |
|
bu coğrafyanın insanları ezelden beri derdini dolaylı yoldan anlatmak |
|
zorunda kalmıştır. Bu da mizah refleksi getiriyor. Sadece devlet |
|
yönetiminde değil, ailede de böyledir. Mesela babaya dert anlatacağın zaman |
|
etrafından dolanmak zorunda kalırsın. Bence o yüzden olaylara bir |
|
Avrupalıdan daha kıvrak bakabiliyoruz. Onların dolaylı olmak gibi bir |
|
zorunlulukları olmuyor genelde. Kinaye, ima, laf çarpıtmak falan de buraya |
|
özgü şeyler. Çünkü derdimizi direkt anlatamıyoruz. |
|
|
|
Mizahın sınırı var mı sence? Hakareti de aşabileceğini düşünüyor mus… |
|
|
|
Bence hakaret ve mizah farklı şeyler. Mizahın sınırının olmadığını |
|
düşünüyorum. Sen alınıyorsan o senin alınganlığın, sen başa çık. A… |
|
hakaret ediyorsam hukuki bir karşılığı varsa onu devreye sokarsın. Her |
|
şeyin şakasını yapabilmeliyim. Ama mesela cennet-cehennem karikatürü |
|
çiziyorum okuyucu mail atıyor, 'Siz niye kutsal değerlere laf atıyorsunuz’ |
|
diyor. |
|
|
|
Yani benim senin kutsalınla derdim yok, ne yaparsan yap. Ben sadece şaka |
|
yapıyorum. Ama Türkiye’de ‚sınırı olmamalı‘ deyince şuna da neden |
|
olabiliyor: Bir kere sosyal medyada başıma geldi, karşındaki 'o zaman ben |
|
de senin ananı si..yim, bu da benim ifade özgürlüğüm’ diyebiliyor. Bu s… |
|
ifade özgürlüğün değil ki, bana küfür ediyorsun. Fikir de değil. En fa… |
|
temenni olabilir. |
|
|
|
Hükümet neden mizaha tahammül edemiyor sence? |
|
|
|
Tüm egemenler ezelden beri şakadan hoşlanmaz. Tahammül etmesiyse |
|
hükümetlerin karakteri ve özgüvenleriyle alakalı. Bizim hükümette ‚Bir |
|
yerden açık verirsem gerisi gelir‘ gibi bir zihniyet var bence. O yüzden |
|
hiçbir şeye toleransı yok. Şu anki duruma bakarsan, onların açısından �… |
|
da yanlış değil. Çünkü hiçbir şekilde oy kaybetmiyorlar. Belki bir gedik |
|
açılsa gerisi gelecek ve bu oya yansıyacak. |
|
|
|
Son dönemde Avrupa’da, özellikle Almanya’da, Türkiye’de mizah ve ifade |
|
özgürlüğü ilişkisi üzerinden epey tartışma yürüyor. ‚Erdowie, Erdo… |
|
Erdoğan‘ şarkısı, komedyen Jan Böhmermann’ın okuduğu şiir üzerine … |
|
dava gibi örnekler var. Bir yandan da Avrupa Birliği ve Türkiye arasında |
|
yürürlüğe girmiş bir Geri Gönderme Anlaşması ve bunun getirdiği tartı… |
|
var. Avrupa’da Türkiye’deki baskıya yönelik artan ilgisini neye |
|
bağlıyorsun? |
|
|
|
İlginin artmasını açıkçası biraz ikiyüzlü buluyorum. Çünkü göçmen… |
|
yıllardır devam eden emperyalist politikaların bir sonucu. İnsanlar canını |
|
kurtarmak için ülkelerinden kaçıyor, ‚Aman gelmesinler‘ diyorsun. Tamam |
|
gelmesinler ama onların insanca yaşamadı için gerekli şartları da |
|
sağlamıyorsun. İnsanların hayatları üzerinden pazarlık yapmak en basitin… |
|
ayıp. İlgi de biraz sahte geliyor. Bu politikalar olmasa ilgi de |
|
olmayacaktı. Erdoğan ülkenin başına dün geçmedi ki, 14 senedir ülkenin |
|
başında. |
|
|
|
3 May 2016 |
|
|
|
## LINKS |
|
|
 |
[1] /Pressefreiheit-in-der-Tuerkei/!5299200 |
|
|
|
## AUTOREN |
|
|
|
Gözde Kazaz |
|
|
|
## TAGS |
|
|
|
taz.gazete |
|
Pressefreiheit in der Türkei |
|
Satire |
|
|
|
## ARTIKEL ZUM THEMA |
|
|
|
Pressefreiheit in der Türkei: „Die Medien sind ein schwarzes Loch“ |
|
|
|
Über 106.000 Menschen verfolgen Elif Ilgaz' Tweets aus Gerichtssälen und |
|
von Straßenprotesten. Ein Gespräch über Bürgerjournalismus und Trolle. |
|
|
|
Pressefreiheit in der Türkei: „Mehr Repression, mehr Satire“ |
|
|
|
Serkan Altuniğne zeichnet für das Satiremagazin „Penguen“. Ein Gespräch |
|
über politische Kunst, eine kluge Jugend und den Humor der Mächtigen. |
