 |
# taz.de -- Kalanlar ve gidenler: Sürgün, korkaklık, kahramanlık |
|
|
|
> Tuhaf bir kafa karışıklığı var. Türkiye’den gitmiş olanların bir k… |
|
> dönmenin, kalanların ise bir kısmı gitmenin yollarını arıyor. |
|
|
 |
Bild: “Ne biz kahramanız ne de sen korkaksın“ |
|
|
|
Birkaç yıl önce Viyana’da kaldığım otelin İranlı çalışanı, Humeyni |
|
devriminden hemen sonra ülkesinden nasıl ayrıldığını uzun uzadıya anlat… |
|
Avusturya’daki “medeniyete“ övgüler yağdırmış ve nihayet sözü yı… |
|
İran’a yaptığı ziyarete getirmişti. Tahran’a gidince tüm akrabaları |
|
etrafında toplanmış, kendi tabiriyle ona “uzaylı“ muamelesi yapmışlar… |
|
Akrabalarının ilgisi karşısında epey mahcup olan “Viyanalı“ dönüp o… |
|
“Bu ülkede yaşayabilme cesareti gösterdiğiniz için benim gözümde birer |
|
kahramansınız“ demiş. Bu sözünü gülümseyerek karşılayan amcası eli… |
|
“Viyanalının“ omzuna koyup şöyle demiş: “Azizim, ne biz kahramanız … |
|
sen korkaksın. Bize kahraman diyerek tüm yükü sırtımıza yükleyemezsin. … |
|
İran’ı terk etmek zorunda kaldığın için mağdursun, biz de bu zalimlerin |
|
zulmünü çektiğimiz için mağduruz.“ |
|
|
|
“Viyanalının“ bu yanıt karşısında yaşadığı karmaşanın benzerini… |
|
yıllarda politik nedenlerle Türkiye’yi terk edip Avrupa’ya sığınan pek… |
|
insan da yaşıyor. Elbette Türkiye’nin son iki-üç yıllık OHAL rejiminde |
|
sayısız rejim karşıtı, her sabah evinin basılıp götürüleceği kaygıs… |
|
hapiste kullanabileceği kıyafetlerinin bulunduğu bavullarını kapılarının |
|
önünde hazır tutuyor. Fakat bavulunu hazırda tutanlar sadece Türkiye’deki |
|
muhalifler değil. Rejimin baskıcı uygulamalarına daha fazla dayanamayıp |
|
Avrupa ülkelerine sığınan bazı politik mültecilerin de 24 Haziran’ı |
|
ülkelerine dönüş bileti olarak gördüğünü, fakat AKP ve Erdoğan’ın |
|
kazanmasıyla bu hayallerinin suya düştüğünü duyuyoruz. |
|
|
|
Bununla beraber 25 Haziran itibariyle pek çok insanın ülkeyi terk etmenin |
|
yollarını aramaya koyulduğu da bir gerçek. Tuhaf bir kafa karışıklığı… |
|
Türkiye’den gitmiş olanların bir kısmı dönmenin, kalanların da bir kı… |
|
gitmenin yollarını arıyor. KHK ile üniversiteden uzaklaştırılan ve |
|
pasaportuna el konulan bir akademisyen görüşmemiz sırasında “Türkiye i�… |
|
her yere gidiyorum ama bir türlü hapishanedeymişim duygusundan |
|
kurtulamıyorum“ diyordu. Bir yıldır Paris’te yaşamak zorunda kalan bir |
|
akademisyen de aynı cümleyi tersten kuruyor: “Burada mültecilik duygusuna |
|
hapsolup kalmak istemiyorum.“ |
|
|
|
## Bir terapi yöntemi olarak bavul hazırlamak |
|
|
|
12 Eylül 1980 askeri darbesinden sonra Türkiye'den ayrılan ve Avrupa'ya |
|
iltica eden bir arkadaşla birkaç yıl önce Berlin’deki bir barın önünde |
|
konuştuğumuzda, Almanya’ya geldikten sonra on yıl boyunca bavulunu hazırda |
|
tuttuğunu, her ay bavuldaki kıyafetlerini çıkarıp yıkadıktan sonra tekrar |
|
yerleştirdiğini anlatmıştı. Sigarasından derin bir nefes çekip devam |
|
etmişti: “Bir daha dönemeyeceğime inanmak istemiyordum. Bavulumu hazırlam… |
|
bana terapi gibi geliyordu. Uzun yıllar Almanca öğrenmeyi reddettim. Siyasi |
|
yasağım kalktıktan sonra aslında dönebileceğim bir ülkem olmadığını |
|
anladım. O yüzden ben artık ne buralıyım ne de oralı.“ |
|
|
|
Türkiye’de Kürt sorununun çözüm sürecinin bitip çatışmaların tekrar |
|
başladığı dönemde, 11 Ocak 2016 tarihinde 1128 akademisyenin imzasıyla |
|
yayınlanan “Bu Suça Ortak Olmayacağız“ başlıklı bildirinin imzacıs�… |
|
için üniversiteden ihraç edilen ve Paris’teyken pasaportunun iptal |
|
edildiğini öğrenince ülkesine dönemeyen A.Y.’ye bu anekdotu aktarınca |
|
başıyla onaylıyor ve şöyle diyor: “Bizden yıllar önce Avrupa’ya gelm… |
|
olanlarda çok enteresan bir algı farkettim. Çoğu açısından geldikleri 19… |
|
yılı ile 2018 yılı var sadece. Arası yok. Geçmişle şimdi arasında kıs… |
|
kalmışlar.“ |
|
|
|
Paris’teki bu tanıklığın da etkisiyle, her şeye rağmen ülkesine dönmek |
|
istediğini söyleyen A. Y. “geçmişle şimdi arasında, mültecilik duygusu… |
|
hapsolup kalmak istemiyorum“ diyor ve ekliyor: “Biz sadece mağdur değiliz, |
|
aynı zamanda bir mücadelenin de parçasıyız. O yüzden burada kalıcı olma… |
|
reddediyorum. 'Yarın dönüyorum’ diyebileceğimi bilmek buraya katlanmamı … |
|
sağlıyor.“ |
|
|
|
Uzun Skype görüşmemiz sırasında A.Y., yaşadığı politik sorunu kişisel |
|
hikâyelere indirgemeyi yanlış buluyor; “Türkiye’nin yaşanmaz bir ülke |
|
olduğunu söylemek, orada yaşayıp mücadele yürütenlere büyük bir haksı… |
|
Ayrıca Avrupa’ya bizimkinden çok daha zorunlu sebeplerden gelen, Türkiye�… |
|
olsa yıllarca hapis yatacak insanlara da bu haksızlığı yapmamalıyız. |
|
Buradakilerin Türkiye’ye ilişkin mağduriyet söylemi, mültecilik koşulla… |
|
olumlamayı da beraberinde getiriyor. Oysa burada da ciddi çelişkiler, |
|
sorunlar var.“ |
|
|
|
## Türkiye ve Avrupa'da radikal söylem |
|
|
|
Türkiye'de siyasi atmosfere göre her hafta artan veya azalan soruşturmalar, |
|
gözaltılar, tutuklamalar devletin sopası olarak sistematik bir biçimde |
|
kullanılıyor. Dolayısıyla Türkiye’deyken düşüncelerini, tepkilerini |
|
dillendiremeyen bazı insanlar, ancak yurtdışına taşındıktan sonra iktida… |
|
karşı “cesur“ tepkiler verebiliyor. Zira İçişleri Bakanlığı veriler… |
|
sadece 9-16 Temmuz tarihleri arasında, sosyal medya paylaşımları yüzünden |
|
266 kişi hakkında yasal işlem başlatıldı. |
|
|
|
Fakat A.Y. yurtdışına gittikten sonra Türkiye’deki iktidara yönelik |
|
eleştiri dilini “radikalleştirmeyi“ de doğru bulmuyor: “Buradaki radik… |
|
söylemle Türkiye’de mücadele yürütenleri sanki daha az radikalmiş, daha… |
|
cesurmuş gibi gösteriyoruz.“ |
|
|
|
Bir süredir Almanya’da yaşamak zorunda kalan gazeteci Fehim Işık da |
|
A.Y.’nin bu tespitine katılıyor. Artı Gerçek isimli haber sitesinde |
|
yazarlık yapan Işık, “Türkiye’deyken daha direkt eleştiriler kaleme al… |
|
televizyonlarda daha sert konuşmalar yapıyordum“ diyor. Fakat Almanya’ya |
|
gittikten sonra sert üslubunu yumuşattığını, çünkü Türkiye’deki |
|
meslektaşlarının önüne geçmeyi etik bulmadığını söylüyor. |
|
|
|
Işık, 24 Haziran’da AKP’nin galip gelmeyeceğini düşünüp ona göre ü… |
|
dönüş hazırlığı yapanlardan. “Geri dönüp mesleğimi yeniden Türkiye… |
|
sürdürmeye kendimi şartlandırmıştım. Ne yazık ki bu mümkün olmadı. A… |
|
ki Türkiye ne olduğu belirsiz bir sisteme doğru koşar adım giderken ancak |
|
cezaevine girme kararı aldığım gün ülkeme dönebilirim. Bu, çok uzak bir |
|
ihtimal değil.“ |
|
|
|
## „Kimse kimsenin duygularını anlamıyor“ |
|
|
|
Geçtiğimiz hafta, bir yıl önce açığa alındığı Dokuz Eylül |
|
Üniversitesi’ndeki görevinden KHK ile ihraç edilen siyaset bilimci Prof. |
|
Dr. Ayşen Uysal, pasaportu iptal edildiği için 13 aydır yurt dışına |
|
çıkamayan onbinlerce Türkiyeliden biri. Yıllarca Paris’te yaşayan, İsvi… |
|
Lübnan, Meksika, Kanada, Arjantin’e ders veya konferans vermek için |
|
sıklıkla giden Uysal, bazı insanların yurt dışına çıkamamaktan yakınm… |
|
„şımarıklık“ olarak gördüklerini söylüyor; „Fakat benim için Fra… |
|
hatta Yunanistan’a gidememek memleketime gidememek gibi bir şey. Burada |
|
hapis kalmak insanda kızgınlık, öfke gibi duygular yeşertiyor.“ |
|
|
|
Türkiye’de kalan muhaliflerle yurt dışına çıkmış olanlar, hapislik |
|
duygusunda ortaklaşıyor. Aynı sebeplerle iktidarın hedefi haline gelen |
|
insanlar ne yazık ki yaşam koşulları yüzünden zaman zaman ayrı noktalara… |
|
sürükleyebiliyor. |
|
|
|
İsmini vermek istemeyen bir akademisyen ise yurt dışına yerleşmiş olan |
|
arkadaşlarının seyahat fotoğraflarını paylaşmalarına bile sinirlendiği… |
|
söylüyor; “Yabancı bir ülkede yaşamanın zorluklarını da biliyorum elb… |
|
orası toz pembe bir cennet değil. Ama içlerinden bazılarının hem oraya |
|
gidip hem de sosyal medyadan bize 'Susuyorsunuz, mücadele etmiyorsunuz, |
|
seçim günü sandıkları koruyun’ diyerek ahkâm kesmelerine çok |
|
sinirleniyorum. Sanıyorum artık kimse kimsenin duygu durumunu anlamıyor ya |
|
da anlamak istemiyor. İhraç edilmeyenler ihraç edilenleri, yurtdışına |
|
seyahat edebilenler edemeyenleri, vs. anlamıyor. Devletin istediği tam da |
|
buydu sanırım.“ |
|
|
|
Fakat muhalifleri baskı yoluyla sindirmeye, kimini yurtdışına çıkmaya |
|
zorlarken kimini de pasaportunu iptal ederek yurt içinde hapsetmeye çalışan |
|
devletin, istediğini tam olarak elde ettiğini söylemek için henüz erken. |
|
Çeşitli sorunlara, kırgınlıklara veya kopuşlara rağmen çok sayıda muha… |
|
iktidarın koyduğu sınırları bir şekilde aşma mücadelesini de sürdürü… |
|
Buradan yurt dışındaki arkadaşına üç-beş kuruş para gönderen de var, … |
|
buraya ufak da olsa destek atan da. Yurtdışındaki arkadaşlarıyla ortak |
|
kitap yazanlar, internet üzerinden “rakı akşamları“ yapanlar ayrı |
|
“hapishanelerden“ birbirlerini ayakta tutmaya çalışıyor. Dolayısıyla … |
|
istemez “Viyanalının“ amcasının sözünü tekrar etmek gerekiyor: “Ne… |
|
kahramanız ne de sen korkaksın. Bize kahraman diyerek tüm yükü sırtımıza |
|
yükleyemezsin.“ |
|
|
|
20 Jul 2018 |
|
|
|
## AUTOREN |
|
|
 |
İrfan Aktan |
|
|
|
## TAGS |
|
|
|
taz.gazete |
|
Köşe yazısı |
|
taz.gazete |
|
|
|
## ARTIKEL ZUM THEMA |
