 |
# taz.de -- Siyaset Bilimci Hakan Güneş ile Libya tezkeresi üzerine söyleş… |
|
|
|
> Türkiye'nin Libya'ya asker gönderme kararının gerekçelerini ve muhtemel |
|
> sonuçlarını siyaset bilimci Hakan Güneş'e sorduk. |
|
|
 |
Bild: Hakan Güneş: “‚Türkiye kıskaç altında‘ söylemi propagandadan… |
|
|
|
taz.gazete: 2 Ocak günü TBMM'den geçen tezkerede Türkiye'nin çıkarların�… |
|
kollanması için Libya'ya asker gönderileceği belirtiliyor. Türkiye'nin |
|
Libya'daki çıkarları nedir? |
|
|
|
Hakan Güneş: Hükümet, Türkiye'nin doğu Akdeniz'de bir kıskaç altına |
|
alındığını, buradaki doğal kaynaklardan faydalanmasının engellendiğini |
|
ifade ediyor. Yunanistan, İsrail, Mısır ve Kıbrıs'ın bir araya geldiğini, |
|
AB ve ABD'nin de bu planı desteklediğini belirtiyor. Türkiye de „bu oyunu |
|
bozmak üzere“ Libya ile bir anlaşma yaptığını ve bu anlaşmanın |
|
geçerliliğinin korunması için Trablus hükümetinin ayakta kalması |
|
gerektiğini söylüyor. Libya'ya asker yollanması gerektiğini de bu çıkarl… |
|
dayandırıyor. Ben bu görüşlere katılmıyorum. |
|
|
|
Türkiye'nin Kasım ayında Libya ile imzaladığı mutabakatlara bazı ülkeler |
|
tepki gösterdi. Türkiye de aynı şekilde Yunanistan, İsrail ve Kıbrıs'ın |
|
yaptığı doğalgaz anlaşmasını sert bir dille eleştirdi. Doğu Akdeniz'de… |
|
doğal gazın Libya tezkeresiyle hiçbir alakası olmadığını söylemek ger�… |
|
mümkün mü? |
|
|
|
İddialı bir şey söylediğimin farkındayım, ancak bunu söylemek kesinlikle |
|
mümkün. Mısır, İsrail ve Kıbrıs kendi sahasında doğalgaz çıkarıyor … |
|
Avrupa’ya ulaştırmak istiyor; bu kimseyi ilgilendirmez. Eğer bir ülke bunu |
|
bir gerilim konusu haline getiriyorsa burada bilinçli bir politika görmek |
|
gerekir. Bu gaz İsrail’in bölgesinden çıkıyor. Türkiye, herhangi bir ü… |
|
tarafından itiraz konusu edilmemiş bir sahadan çıkan gazın Avrupa’ya |
|
ulaştırılmasını sorun ediyor. Burada bir akıl tutulması görüyorum. |
|
Türkiye’nin bu konuda politika yapma hakkı yoktur. |
|
|
|
Öyleyse Libya'ya asker göndermeyi öngören tezkerenin asıl amacı nedir? |
|
|
|
Türkiye bölgede dolaylı bir biçimde yer alan Fransa, Suudi Arabistan, |
|
Rusya, ABD ve diğer tüm aktörler gibi petrol kaynaklarına daha fazla erişim |
|
ve doğal kaynakları zengin olan bu ülke üzerinde daha fazla nüfuz sahibi |
|
olmak istiyor. Yani kolonyalist bir kaynak mücadelesi. Ben Türkiye’nin |
|
Libya’ya yaptığını bir işgal olarak tanımlarım. |
|
|
|
2011 Eylül'ünde o dönem başbakan olan Erdoğan Mısır'a, ardından Libya'ya |
|
gitti. Kaddafi henüz firardaydı, aranıyordu. Erdoğan o dönem Müslüman |
|
Kardeşler üzerinden Libya sahasında bazı bağlara sahipti. Orada şunu |
|
demişti: “Bizim batılı ülkeler gibi toprak altındaki kaynaklarda gözüm… |
|
yok.“ Ne hikmetse oraya gittiği uçak iş insanlarıyla doluydu. Enerji ve |
|
Tabii Kaynaklar Bakanı, Ticaret Bakanı oradaydı. Dolayısıyla Türkiye bu |
|
söylemi çok sık kullansa da gerçekte tamamıyla Batı'nın gittiği yoldan |
|
gitmeye çalışıyor. Burada diğer aktörler ne kadar masumsa Türkiye de o |
|
kadar masumdur. Buna rağmen bazı aktörler her iki tarafla da iyi ilişkiler |
|
sürdürme yöntemini benimsemişken Türkiye ideolojik olarak İslamcılara da… |
|
fazla olanak tanıyan bir yönetimi, Sarraj hükümetini tercih ediyor. Yeni |
|
Osmanlıcı arzunun ihvancılıkla birleşmiş bir versiyonunu görüyoruz. |
|
|
|
Sarraj hükümeti BM tarafından tanınan hükümet değil mi? Ne değişti? |
|
|
|
Aslında meşru olan, BM tarafından tanınan parlamentodur. Hafter bu |
|
parlamentonun görevlendirdiği bir genelkurmay başkanı, Sarraj da |
|
başbakandır. Fakat bu parlamento ikiye bölünmüştür. Bir tanesi Tobruk'ta |
|
toplanıyor ve Hafter'i destekliyor, diğeri Trablus'ta toplanıyor, Sarraj'ı |
|
destekliyor. Suudi Arabistan ve Mısır Hafter'i destekliyor. Fransa |
|
geçtiğimiz yıl taraf değiştirerek dengeleri altüst etti ve Hafter'e silah |
|
göndermeye başladı. Zaman içerisinde -Almanya gibi istisnalar olmakla |
|
birlikte- Batılı ülkelerin çoğu Hafter'i desteklemeye başladı. En son |
|
Rusya'nın da ağırlığını vermesiyle Sarraj'ın elindeki son saha olan Tra… |
|
da tehlike altına girdi. Türkiye de riskli ve radikal bir karar alarak |
|
devreye girdi ve asker göndermeye karar verdi. |
|
|
|
Nasıl risklerden bahsediyorsunuz? Türkiye bu tezkere ile kimleri karşısına |
|
aldı? |
|
|
|
Birinci sırada Mısır ve Suudi Arabistan koalisyonu var. Ardından da Fransa |
|
geliyor. Bunun dışında Hafter'in bir ABD geçmişi vardır. Ancak ABD bir |
|
müdahalede bulunmuyor. Sarraj'ın devrilmesini de mesele yapacak gibi |
|
görünmüyor çünkü iki tarafla da ilişkilerini sürdürebiliyor, tıpkı |
|
Rusya'nın da yaptığı gibi. |
|
|
|
Erdoğan ve Putin 8 Ocak günü İstanbul'da buluşacaklar. Buradan nasıl bir |
|
sonuç çıkmasını öngörüyorsunuz? |
|
|
|
Rusya için Libya, Ortadoğu’daki pek çok bölge gibi her şeyden önce Bat�… |
|
pazarlık aracıdır. Suriye bile böyledir. Aldığı enerji ihalelerini de |
|
korumak istiyordur ancak bunu Haftar ile de Sarraj ile de yapabilecek |
|
esnekliğe sahiptir. Türkiye noktasında şunu eklemek gerekiyor: Türkiye'yi |
|
NATO'dan ne kadar uzaklaştırır, Batı'yla ilişkileri arasına ne kadar mesa… |
|
koyabilirse kendini o kadar başarılı kabul edecektir. Yani Türkiye bu |
|
bölgeye girerse, Rusya Türkiye'ye sert bir müdahalede bulunmaz. Çünkü bu |
|
Türkiye'nin başta Fransa olmak üzere Batı ile ilişkilerini olumsuz etkiler. |
|
Bu da Rusya'nın arzu ettiği bir denklemdir. |
|
|
|
İktidarın Suriye'ye müdahalesi “terör operasyonları“ söylemiyle |
|
meşrulaştırılmaya çalışıldı. Libya'da böyle bir durum söz konusu de�… |
|
Türkiye kamuoyu bu kararı destekleyecek mi? |
|
|
|
“Türkiye oyun dışı kalıyor, yalnızlaştırılıyor, kıskaç altında�… |
|
derece yalan yanlış propagandalardan ibarettir, ancak Türkiye'nin hem sağ |
|
hem de sol kanatlarında alıcısı çoktur. Erdoğan tüm çabalarına rağmen- |
|
iktidarda kalacak kadar oy alabilse de- genç muhafazakar kuşaktaki |
|
desteğini kaybediyor. Bu nedenle bir tür milliyetçiliğe, ulusçuluğa ihtiy… |
|
var. Bunun için de milli çıkarlar denen bir balon yaratılmaktadır. |
|
|
|
Türkiye Suriye’de vekalet savaşı tecrübesi edindi. Şimdi İdlib'den çı… |
|
cihatçıları Libya'ya taşıyor. Bu hareket oradaki dengeleri değiştirebilir |
|
mi? |
|
|
|
Suriye'de İdlib sahasını daha fazla kontrol edemeyeceğini anlayan Türkiye, |
|
kendisine yakın olan güçlerin Libya'ya kaydırılması yönünde girişimler… |
|
bulunuyor. Şu anda orada az sayıda asker var, drone'lar üzerinden bir savaş |
|
sürüyor; bir „pat“ durumu söz konusu. Yani bu müdahale Trablus'un Sarraj |
|
hükümeti tarafından elde tutulmasına yarayabilir. Türkiye'nin operasyonu |
|
Libya'yı ele geçirecek bir operasyon değil. Türkiye'nin planı Sarraj'ı |
|
ayakta tutup yeni kurulacak masada önemli aktör olmak. Öbür türlüsünü |
|
düşünemiyorum, zaten bu kadarı bile yeterince riskli. Ancak Avrupa'nın |
|
büyük aktörlerinden birisi sert bir uyarıda bulunma kararlılığını ve |
|
cesaretini göstermezse Türkiye bu savaşı dönüştürebilir. |
|
|
|
Şu ana kadar Batı'dan çok sert bir tepki yok . Bu ay Almanya'nın |
|
öncülüğünde Berlin'de Libya konferansı düzenlenecek. Almanya'nın pozisy… |
|
nedir? |
|
|
|
Almanya daha dengeli bir politika izliyor. Geçen yıl Fransa'nın tek taraflı |
|
olarak Hafter'i desteklemeye başlaması Almanya'nın hoşlanmadığı bir |
|
gelişmeydi. Almanya tek bir ülkenin tam anlamıyla Libya kaynakları üzerinde |
|
hakim olmasını istemiyor. |
|
|
|
Tezkere metninde aynı zamanda „yasa dışı göç ve insan ticareti“ vurgu… |
|
yapılıyor. Ancak Libya'daki göçün Türkiye ile doğrudan bir ilgisi yok. Bu |
|
vurgunun Avrupa ülkelerinin onayını almak gibi bir amacı da olabilir mi? |
|
|
|
Aynen. Özellikle İtalya ve Almanya'nın çok hassas olduğu konular bunlar. |
|
Dolayısıyla tezkere metninde uluslararası topluma nasıl bir mesaj |
|
verileceği düşünülmüş. |
|
|
|
6 Jan 2020 |
|
|
|
## AUTOREN |
|
|
 |
Ali Çelikkan |
|
|
|
## TAGS |
|
|
|
taz.gazete |
|
Politika |
|
taz.gazete |
|
|
|
## ARTIKEL ZUM THEMA |
