Introduction
Introduction Statistics Contact Development Disclaimer Help
# taz.de -- 2020'ye doğru: Yerel yönetimlerin sonu
> Belediyelere teker teker kayyım atamaktan yorulan iktidar, önümüzdeki yıl
> yerel yönetimlerin yapısını tümüyle değiştirmeyi hedefliyor.
Bild: OHAL döneminin mirası olan kayyım rejimi, belediyelerin merkeze bağla…
17 yıldır iktidarda olan AKP, 31 Mart yerel seçimlerinde büyük bir yenilgi
aldı. Seçimlere muhalefet partileriyle yaptığı ittifakla giren CHP, çeyrek
asırlık bir aradan sonra İstanbul ve Ankara belediyelerini kazandı. Bahsi
geçen zaferde, bu şehirlerde aday çıkarmayan HDP’nin tabanının da büy�…
rolü vardı. Seçimlerin HDP açısından diğer bir önemli sonucu da, çoğu…
2016’daki OHAL sürecinde kayyım atanmış olan belediyelerden 65'inin geri
kazanılmasıydı. İktidar bu sonuçlar karşısında harekete geçmekte gecik…
19 Ağustos’ta Diyarbakır, Van ve Mardin belediyeleriyle başlayan kayyım
atama operasyonları halen devam ediyor. Sadece bu yazının yayına
hazırlandığı zaman aralığında sekiz belediyeye daha kayyım atandı ve t…
sayı 32'ye ulaştı.
Kayyım atamaları “terör örgütlerine destek vermek“ iddiasıyla
gerekçelendirildiğinden, kamuoyunun büyük kısmı birkaç gün öncesine ka…
kayyım atamalarını Kürt illerindeki HDP belediyeleriyle sınırlı bir
uygulama olarak görüyordu. HDP yönetimiyse en başından beri bunun bütün
ülkeyi tehdit eden bir uygulama olduğunun altını çiziyordu. Kayyımları
„OHAL dönemiyle yayılan bir hastalık“ olarak niteleyen HDP Eş Genel Ba�…
Sezai Temelli, güçlü bir itiraz gerçekleşmemesi halinde diğer muhalefet
partilerine ait belediyelerin de AKP’nin hedefine gireceğini söylüyordu.
Nitekim öyle de oldu. 17 Aralık günü Urla'daki CHP belediyesine kayyım
atandı.
Belediyelere yönelik müdahaleler, iktidarın kaybettiği seçimleri telafi
etmek için kullandığı bir araç olmanın ötesinde, devretmek zorunda kald�…
ekonomik kaynakların da yeniden ele geçirilmesi anlamına geliyor. AKP’ye
yakın vakıfları bütçesinden destekleyen İstanbul ve Ankara belediyelerinin
muhalefete geçmesi, AKP için toplam 33 milyar liranın kontrolünün de
kaybedilmesi demekti.
Bu nedenle seçimlerin hemen ardından belediyelerin bütçe üzerindeki
yetkilerine kısıtlamalar getiren düzenlemeler hazırlanmaya başlandı. 20
Mayıs 2019’da yayımlanan Ticaret Bakanlığı genelgesi ile belediye
iştiraklerinde yetkiler belediye başkanlarından alınarak AKP’nin çoğunl…
olduğu belediye meclislerine verildi. Ankara Belediye Başkanı Mansur
Yavaş’ın belediye iştirakı olan BELKO’ya yapmak istediği bir atama, bu
genelge doğrultusunda kabul edilmedi. Olayın mahkemeye taşınmasıyla bu
karar şimdilik tersine çevrilmiş olsa da dava hala temyiz aşamasında.
İstanbul Boğazı ile ilgili planlama, izin ve denetim yetkilerinin İstanbul
Büyükşehir Belediyesi’nden (İBB) alınarak Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın
oluşturduğu kurullara devredilmesi de iktidarın takvimi arasında yer
alıyor.
CHP İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu, ortaya çıkan yasal hazırlıklar
ve kayyım atamaları ile AKP’nin yerel seçimleri tümden ortadan kaldırmak
istediğini ve belediyeleri merkezi iktidarın birer şubesi haline getirmek
istediğini düşünüyor. Son yedi ayda yaşananlar göz önünde bulunduruldu…
böyle bir ihtimalin gerçekleşmesi imkansız değil.
## Yerel yönetimlere başkanlık sistemi ayarı
Türkiye’nin idari sistemine göre, belediyeler ile merkez arasında bir
“idari vesayet ilişkisi“ bulunuyor. Yani belediyeler bütçe ve altyapı g…
konularda kendi yetkilerini kullanma konusunda özerk olsalar da, bu
yetkileri kötüye kullanıp kullanmadıkları merkez tarafından denetleniyor.
2018 seçimleriyle getirilen başkanlık sistemiyse, tüm idari yetkilerin
Tayyip Erdoğan’ın ellerinde toplanmasını öngörüyor.
Parlamentoda seçilmiş vekillerin yetkilerini kısıtlayıp, Cumhurbaşkanı
tarafından atanmış kişilerin gücünü artıran bu değişiklik, yerel
yönetimlerin de doğrudan merkezin politikalarına bağlı kalmasını talep
ediyor. Kayyım olarak [1][merkezden atanan vali ve kaymakamların seçilmesi
ve belediye meclislerinin pasifize edilmesiyle] birlikte, yerelde yegane
söz sahibinin de merkezi iktidar olması amaçlanıyor.
İçişleri Bakanlığı müfettişlerinin kayyım atanan Mardin belediyesiyle
ilgili hazırladığı Eylül 2019 tarihli „Yerel Yönetimlerde Mardin Modeli…
başlıklı rapor, Türkiye’de iktidarın tesis etmek istediği yerel yönetim
rejiminin çerçevesini açığa çıkarıyor. Merkezi hükümetin temsilcisi o…
valinin yerel yönetimin de başı olması gerektiğine yer verilen raporda,
yetkinin tek elde toplandığı bir sistemin oluşturulması için çalışmalar
yapılması öneriliyor. Bu raporu değerlendiren siyaset bilimci Fatmagül
Berktay, çalışmaların otoriter merkeziyetçiliği güçlendirmek ve halkın
taleplerini dışlamak anlamına geldiğine dikkat çekiyor ve böylesi bir
değişikliğin “demokrasinin iflası“ anlamına geleceği uyarısında bul…
Bu sistemin hayata geçirilmesi için Türkiye Anayasası’nın 127. Maddesinde
değişiklik yapılması gerekiyor. Bahsi geçen madde, yerel yönetimlerin
merkezi idare ile arasındaki ilişkinin esaslarını düzenliyor. Yerel
yönetimlerin yetkilerini düzenleyen bir diğer yasa hazırlığı da 2020’de
meclis gündemine gelecek. Henüz detayları ortaya çıkmayan yasa teklifinde,
belediyelerde ulaşım, imar ve altyapı gibi alanlarda gerçekleştirilecek
büyük yatırımlarda tek yetkili olarak merkezi idarenin belirlenmesi
öngörülüyor.
Yerel Yönetimlerden Sorumlu AKP Genel Başkan Yardımcısı Mehmet Özhaseki,
yeni düzenlemenin çerçevesinden bahsederken, “Belediyelerden görevleri al…
merkezde toplama işine prensip olarak karşıyım (…) Ama bu layüsel değil…
bir yere hesap verilemez anlamına asla gelmez. Peki kanuna, hukuka
uygunluğunu kim denetleyecek? O da bir üst kurum olarak bakanlık olur.“
açıklamasında bulundu. Ancak işin dikkat çekici yanı, mevcut yasal
düzenlemelerin tam da bu tür bir denetime imkan tanıyor olması. Yani ortada
bu sistemin neden değiştirilmesi gerektiğine dair net bir açıklama yok.
2019 yılında yaşananlardan anlaşılan, yerel yönetimlerin sahip olduğu
bağımsız yetkilerin, Cumhurbaşkanlığı'na bağlı merkezi sistemle çeli�…
İktidar, bu çelişkiyi 2020 yılında ortadan kaldırmayı amaçlıyor.
23 Dec 2019
## LINKS
[1] https://gazete.taz.de/tr/article/?article=!5616805&searchterm=ba%C4%9Fl…
## AUTOREN
Altan Sancar
## TAGS
taz.gazete
Politika
Özgürlükler
taz.gazete
taz.gazete
## ARTIKEL ZUM THEMA
You are viewing proxied material from taz.de. The copyright of proxied material belongs to its original authors. Any comments or complaints in relation to proxied material should be directed to the original authors of the content concerned. Please see the disclaimer for more details.