 |
# taz.de -- Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Günü: Kendine ait bir ses |
|
|
|
> Türkiye'de erkekler bu yıl 302 kadın öldürdü. Kadınları ölüme göt�… |
|
> aynı zamanda ekonomik ve psikolojik şiddetle de örülü. Virgina Woolf'un |
|
> „Kendine Ait Bir Oda“ eserinin 25 Kasım'da düşündürdükleri. |
|
|
 |
Bild: Woolf'un Kendine Ait Bir Oda'sı, feminist tiyatro grubu Tiyatro Boyalı … |
|
|
|
Judith Shakespeare en az William kadar zeki, William kadar yetenekliydi. |
|
William’ın karşısına çıkan tüm fırsatların dışına itildi. Abisinin |
|
yaptıklarını talep ettiği için erkekler tarafından yüzüne gülündü. V… |
|
Woolf’un kaleminden doğan Judith, “şimdi otobüslerin Elephant ve Castle |
|
dışında durdukları yerde, bir kavşakta gömülü“. |
|
|
|
İstiklal Caddesi üzerinde, Ermeni mimar Hovsep Aznavur’un tasarladığı M�… |
|
Apartmanı’nın ikinci katında Virginia Woolf'un unutulmaz eseri Kendine Ait |
|
Bir Oda sahneleniyor. Geniş merdivenlerinden çıkarak ulaşılan ikinci |
|
kattaki yüksek tavanlı, tuğla duvarlı mekanda, sandalyeler “u“ şeklinde |
|
sıralanmış. Woolf’un 1929’da yayınladığı metin, feminist tiyatro gru… |
|
Tiyatro Boyalı Kuş’un 20. yılında, “mekana özgü tiyatro“ anlayış�… |
|
sahneye uyarlanıyor. |
|
|
|
Oyun, tiyatro salonlarının geleneksel karanlık ortamının dışında, oyunc… |
|
seyirciyi göz göze etkileştirdiği bir metotla sahneleniyor. Oyunu |
|
izleyenlerin neredeyse hepsi kadın. Kadınların oyunla etkileşimi öyle |
|
çıplak ki, izleyiciler Oscar Browning’in “en iyi kadının bile zekâ |
|
bakımından erkeklerin en kötüsünden aşağıda olduğu“ lafına Woolf’… |
|
veren Gül Şener ile birlikte sinirleniyor, Judith Shakeaspeare’i hayal |
|
ettiren Aslıhan Kılıç ile birlikte zorla evlendirilmeye karşı çıkıyor, |
|
Aslıhan Aydoğan Büyükakgül’ün canlandırdığı Mary Carmicheal ile bir… |
|
kendi seslerini buluyor. |
|
|
|
## Kadınların kolektif hafızası |
|
|
|
Aslında Türkiye'deki erkek şiddeti üzerine düşünmek için, bu oyunu 25 |
|
Kasım'dan bir hafta önce izlemeye gerek yok. 85 dakikalık oyun boyunca |
|
Virgina Woolf’un kelimeleriyle kulaklarımızda çınlayanlar şüphesiz ki |
|
Türkiye’deki -ve tabi ki dünyadaki- tüm kadınlar olarak kolektif hafızam… |
|
“Yapamazsın“, “yetersizsin“, “sana göre değil“, lafları her kad… |
|
yaşlarından itibaren duyduğu “telkinler“. Bu telkinleri dinlemeyenler i�… |
|
bazı özel atasözlerimiz var: “Kızını dövmeyen, dizini döver“. |
|
|
|
Dövüyorlar da. Kızlarını, eşlerini, kardeşlerini. Kadınları ölüme g�… |
|
yol aynı zamanda ekonomik ve psikolojik şiddetle de örülü. Erkek şiddeti |
|
eskiye göre medyada kendine daha fazla yer bulsa da, ancak bu şiddet |
|
örgüsünün son halkasıyla, yani kadın cinayetleri olarak mümkün olabiliy… |
|
|
|
[1][bianet’in erkek şiddeti çetelesi,] 2019 yılının ilk 324 gününde 302 |
|
kadının öldürüldüğünü ortaya koyuyor. Bu kadınların yüzde 64’ün�… |
|
kendilerine yakın erkekler, yani kocası ya da sevgilisi (ya da eski kocası |
|
ya da sevgilisi) tarafından öldürüldüğünü görüyoruz. Bu cinayetlerin … |
|
kadınların kendi evlerinde, yani kendilerini en güvenli hissettikleri |
|
duvarlar arasında gerçekleşiyor. |
|
|
|
Çocuğunun gözleri önünde evli olduğu erkek tarafından öldürülen Emine… |
|
da, vücudunda cinsel saldırı izleriyle bir apartmanın 20. katından aşağı |
|
atılan Şule Çet de ancak öldükten sonra kamuoyunun gündemine gelebildi. |
|
|
|
## Kendilerine ait olanı talep ettikleri için öldürüldüler |
|
|
|
Erkek şiddeti, Türkiye'deki gazetelerin satırlarında “namus“, “canava… |
|
ya da “psikolojik sorun“ olarak tanımlansa da, aslında bu şiddetinin tek |
|
bir sebebi var: Kadının iradesi. Babasının, kocasının ya da toplumun değ… |
|
kadının 'olduğu/olmak istediği kişi olmaya’ karar vermesi. Eğitim, çal… |
|
ya da sadece gecenin bir yarısı kafası dumanlı halde sokakta güvenle |
|
yürüyebilme hakkını talep etmesi. Herkese ama en çok da erkeklere “Hayı… |
|
demesi, diyebilmesi. Son yılların en önemli feminist çıkışlarından biri |
|
olan #MeToo hareketi de tam olarak kadınların sessiz kalmayı |
|
bırakması/reddetmesi, itirazlarına sahip çıkması değil miydi? Türkiye�… |
|
kürtaj tartışmalarında “benim bedenim benim kararım“ sloganı, böyle … |
|
mı? |
|
|
|
Kadınlar kendine ait olanı ve aslında “kendi olanı“ talep ettiği için |
|
erkeklerin hedefinde. Ve tam da bunu engellemek isteyenler tarafından |
|
okutulmuyor, hapsediliyor, ailesinden koparılıyor, ekonomik hayatla, |
|
toplumla bağı kesiliyor ve hala direniyorsa öldürülüyorlar. Oysa, |
|
okutulmayan, çalıştırılmayan, boşandırılmayan, “gelinlikle girdiği e… |
|
kefeniyle çıkması“ beklenen kadınlara kendi fikirleri, kendi istekleri, |
|
kendi kararları sorulsaydı, cevapları dikkate alınsaydı, kulak verilseydi�… |
|
Bu cevaplara -tıpkı erkeklerde olduğu gibi- saygı gösterilseydi, kabul |
|
edilseydi, bu şiddet olaylarının kaçı vuku bulurdu? |
|
|
|
Oysa “Aile meclisinin“ kararıyla erkeklerle görüştüğü gerekçesiyle |
|
öldürülen 35 yaşındaki Özlem Aykutluğ’a istediği gibi yaşama hakkı |
|
tanınsaydı, ya da daha önce hakkında dört kez suç duyurusunda bulunduğu |
|
kocası tarafından öldürülen Nilüfer Türkoğlu boşanmak istediğinde aile |
|
büyükleri buna saygı duysaydı, katili olacak erkekle onu “barıştırmasa… |
|
bugün hala hayatta olmaz mıydı? |
|
|
|
## Sesleri duyurmak ve çoğaltmak gerekiyor |
|
|
|
Kadınları dinlemek gerekiyor. Seslerini duymak, sessizliklerinin nedenini |
|
sorgulamak, seslerini açmayı talep etmek gerekiyor. Mesela sinemedaki |
|
filmin yönetmeninin, televizyondaki tartışmacının, Meclis’teki vekilin |
|
neden kadın olmadığını, neden kadınların hikayelerini erkeklerin |
|
anlattığını, kadının sesinin neden bastırıldığını sormak ve sorgula… |
|
gerekiyor. Ve nihayetinde bu sesleri duyurmak, çoğaltmak gerekiyor. |
|
Kitapla, filmle, politikayla, oyunlarla, televizyonla, sporla ya da |
|
tiyatroyla… |
|
|
|
En çok da kadınların sesini aramak gerekiyor. Kadınların sesini nerede mi |
|
arayabiliriz? Woolf’un deyimiyle modern edebiyata varmadan kendine kitap |
|
raflarında yer bulamayan yazarların, Margaret Keane gibi eserleri kocası |
|
tarafından gaspedilen ressamların, Kathrine Switzer gibi maratonda pist |
|
dışına itilmek istenen koşucuların, Jane Swisshelm ya da Sabiha Sertel gibi |
|
yemek köşesi değil siyasi haber yapmak isteyen gazeteci kadınların |
|
arasında… |
|
|
|
En çok da erkeklerin düşünceleriyle, onların dilinden dökülenlerle dolup |
|
taşan, tarih, bilim, politika ve kültür raflarında. Woolf’un anlattığı, |
|
Boyalı Kuş’un can verdiği Judith Shakespeare o raflarda işte. Sesi olup |
|
olmadığını asla bilemeyeceğimiz, varlığını da bu nedenle asla |
|
öğrenemeyeceğimiz ama yaşamış, hissetmiş, belki yazmış, belki söylemi… |
|
milyonlarca kadından sadece biri. |
|
|
|
Tiyatro Boyalı Kuş’un yönetmeni Jale Karabekir'in dediği gibi, “Bugün … |
|
bunları yapabiliyorsak, bunu üretebilmiş kadınlar kadar üretememiş |
|
kadınlara da borçluyuz.“ |
|
|
|
25 Nov 2019 |
|
|
|
## LINKS |
|
|
 |
[1] https://bianet.org/bianet/toplumsal-cinsiyet/216047-erkekler-324-gunde-302-… |
|
|
|
## AUTOREN |
|
|
|
Elif Akgül |
|
|
|
## TAGS |
|
|
|
taz.gazete |
|
Toplum |
|
taz.gazete |
|
|
|
## ARTIKEL ZUM THEMA |
