 |
# taz.de -- Yazar Yavuz Ekinci: „Yazarın tutsaklığı otosansürle başlar�… |
|
|
|
> Almancaya yeni çevrilen „Peygamberin Endişesi“ kitabının yazarı Yavuz |
|
> Ekinci ile modern çağda peygamber olmanın zorluklarını, sosyal medyanın |
|
> doğasını ve Kürt edebiyatını konuştuk. |
|
|
 |
Bild: „Her şeyi dert edinen, anlatamamanın çaresizliğini yaşayan, insanl… |
|
|
|
Yavuz Ekinci'nin son romanı „Peygamber Endişesi“nin ana karakteri Mehdi, |
|
sıradan endişeleri olan sıradan bir adam. Evinde küçük bir ailesi, ayağ�… |
|
iflah olmaz bir nasır ve Twitter'da çok az sayıda takipçisi var. Mehdi'nin |
|
hayatı, bir gün Cebrail'in kendisine görünmesiyle değişir. Mehdi, yaşad�… |
|
Büyük Kent'in sokaklarını bir peygamber olarak yürümeye başlar. Dünyan�… |
|
acilen kurtarılmaya ihtiyacı olsa da, kimse Mehdi tarafından kurtarılmak |
|
istemez. |
|
|
|
Batman ve İstanbul'da yaşayan Yavuz Ekinci'nin 2018 yılında Doğan |
|
Yayınevi'nden çıkan kitabı, Oliver Kontny tarafından Almancaya çevrildi ve |
|
Kunstmann Yayınevi tarafından basıldı. Ekinci ile modern çağda peygamber |
|
olmanın zorluklarını, sosyal medyanın doğasını ve Kürt edebiyatını |
|
konuştuk. |
|
|
|
Taz.gazete: Peygamber olduğuna inanan Mehdi’nin hikayesini anlattığınız |
|
romanınızda acı, şiddet ve absürt espriler iç içe geçmiş. Bu dengeyi n… |
|
tutturdunuz? Romanı yazarken zorlandınız mı? |
|
|
|
Yavuz Ekinci: Bu romanı yazarken elbette çok zorlandım. Çünkü çok ince b… |
|
çizgi üzerinde yürüdüğümü biliyordum. Mehdi, birçok yanıyla peygamber… |
|
tarihinin bir parodisi olduğu gibi aynı zamanda yaşadığı çağın tanığ… |
|
vicdanı. Peygamberler tarihi açısından baktığınızda hepsinin ilk defa |
|
“peygamber“ olduğunu söylediği birileri olmuştur muhakkak. Ya eşi olmu… |
|
ya en güvendiği insan, ya da bir başka 'kıssaya uygun’ figürdür bu. |
|
Mehdi’nin yaşadığı çağ ve bulunduğu dönem/konum itibariyle böyle bir… |
|
olmadığı ortada. Karısına durumu söylediği zaman onu delilikle ve |
|
şizofrenlikle suçlayıp konuyu kapatıyor. |
|
|
|
Yaşadığımız çağda „asosyal“ bir karakter olarak ortaya çıkan Mehdi… |
|
çok temasta bulunduğu berbere, balıkçıya ve fırıncıya ilk tebliğde |
|
bulunmaya çalışıyor. Bu yönleriyle elbette ironik ve komik bir durum. Çü… |
|
Mehdi aslında çaresiz bir figür. Yaşadığı çağda yaşananların hiçbir… |
|
çözüm getiremeyecek; sizin ya da benim gibi birisi. Bu ince dengeyi tüm |
|
doğallığıyla aktarmak elbette zordu. Ama metni -elbette kontrolü tamamen |
|
kaybetmeden- kendi haline bırakmak, birçok açıdan benim işimi |
|
kolaylaştırdı. Çünkü Mehdi, yani peygamber aslında bir metafor, bir imge… |
|
Her şeyi görüyor ama değiştiremiyor. Çaresizlik içinde kıvranıyor, tı… |
|
bugün dünyanın kötüye doğru gittiğini gören binlerce insan gibi. |
|
|
|
Mehdi görüşlerini paylaşmak için Twitter kullansa da fazla tepki alamıyor, |
|
insanları ikna etmekte de zorlanıyor. Sizce sosyal medya bir görüşü yaymak |
|
veya insanlarla bir diyalog kurmak açısından kolaylaştırıcı bir araç m�… |
|
|
|
Sosyal medyanın hayatımızdaki yeri her geçen gün biraz daha artıyor. |
|
Düşündüğümüz şeyi Twitter üzerinden paylaşıyoruz. Gördüğümüz ş… |
|
üzerinden göstermeye çalışıyoruz. Dinlediğimiz şeyleri başka birtakım… |
|
platformları aracılığıyla insanlara dinletiyoruz. Bunlar “diyalog“ iç… |
|
değil daha çok göstermek için, dolaylı yoldan da olsa bir nevi tebliğ etm… |
|
için kullanılan medyalar. Koskoca devlet başkanları bile artık diplomatik |
|
meseleleri Twitter üzerinden açıklıyorlar. Dev şirketler basın |
|
açıklamalarını buralardan yapıyor. |
|
|
|
Türkiye özelinden bakacak olursak son yıllarda gazetelerin hatta |
|
televizyonların bile sosyal medyayı haber kaynağı olarak kullandıkları |
|
programlar var… Çünkü geleneksel medya belli birtakım ideolojik kamplara |
|
sıkışmış durumda. Sosyal medyanın manipüle edilebilir bir yönü var kab… |
|
ediyorum. Ama ne yazık ki Türkiye’deki yaygın geleneksel medya çoktan |
|
manipüle edilmiş durumda. Gazeteler kapatılıyor. Gazeteciler işten |
|
çıkarılıyor veya yaptıkları haberler yüzünden yargılanıyor… Bu yüz… |
|
Türkiye’de ise bilhassa son beş yılda artık birçok şeyi sosyal medya |
|
üzerinden öğreniyoruz. Ama bunların hiçbiri sosyal medyanın diyalog aracı |
|
olduğunu göstermiyor. |
|
|
|
Yani peygamber olup olmamanız, sosyal medyada yarattığınız etkide |
|
belirleyici bir unsur değil. |
|
|
|
Sosyal medyada takipçin kadar varsın. Yazdıkların dünyanın kaderini |
|
değiştirecek şeyler olsa da takipçin yoksa veya o an hiçbir takipçin bunu |
|
görmediyse uzay boşluğunda yok oluyor adeta. Mehdi’nin -ki onun ve |
|
peygamberliğinin bir metafor olduğunu söylemiştim- sosyal medyadaki |
|
çaresizliği onun düştüğü durumun ironik halinin bir göstergesi. Bugün |
|
birisi peygamber olduğunu söylese, birçok kişi o kişinin “sosyal medya�… |
|
takipçi sayısına bakacaktır. Kaç kişi takip etmiş, kaç retweet almış,… |
|
like almış… İsa’nın, Musa’nın, Muhammed’in zamanında galiba işle… |
|
kolaydı. Tanrının da yardımıyla bir mucize tüm sorunları çözebiliyordu. |
|
Sosyal medyadan nasıl bir mucize bekleyebiliriz ki? Bu çağda peygamber |
|
olmak çok zor. |
|
|
|
Ancak kitabın sonuna doğru Mehdi bir bar sahibi tarafından şiddet görüyor. |
|
Ardından bu görüntülerin “viral olması“ onu bir fenomen haline getiriy… |
|
Türkiye'de insanların ya da hayvanların şiddet gördüğü videolar da aynı |
|
şekilde çok paylaşılıyor. Sosyal medyada başarılı olmak için mağdur o… |
|
ya da kahramanlaşmak mı gerekiyor? |
|
|
|
Bu sahneye sadece bar, dayak ve sosyal medya üzerinden bakamayız. Donkişot, |
|
nasıl ki bir şövalye parodisi ise Mehdi de bir peygamber parodisidir. |
|
Mağdur kim? Kahraman kim? Viral veya popüler olmak kitlelerin algılama |
|
yorumlama biçimine göre değişir. Viral olmanın itme kuvveti içerikten çok |
|
biçimle ilgilidir. Yani burada esas olan formdur. Bunu da mağdur, zalim, |
|
sevilen yahut nefret edilen şeylerin aynı formda viral olmasından ve benzer |
|
tepkiler uyandırmasından anlayabiliyoruz. Burada ciddi bir tehlike de var. |
|
Çünkü içerikten ya da konudan, yani etik ve politik olandan çok insanları |
|
etkileyen, nesnenin uyandırdığı heyecan ve görünme biçimi. Galeyana gelen |
|
kitlelerin çok kısa sürede mevzuyu unutup, başka bir mevzuyla yine bir |
|
andrenalinle coşmasını başka nasıl açıklayabiliriz? Soruya dönersek, Me… |
|
mağdur da olsa kahraman da olsa, form bakımından sosyal medyanın şemaları… |
|
uyuştuğu ölçüde viral olacaktır. |
|
|
|
Mehdi çağdaş teknoloji kullansa da bana çağdışı ve çağlarüstü bir k… |
|
gibi geldi. Kendisi trajik bir kahraman mı yoksa delinin teki mi? Ya da |
|
yalnızca fazlasıyla empati kuran bir insan mı? |
|
|
|
Mehdi, çevrede olup biten her şeyi görüyor ama bunu insanlara anlatamıyor. |
|
Çünkü kulaklar ona sağır, gözler ise kör. O anlatamamanın çaresizliği… |
|
yaratmanın sancılarını yaşıyor. Kimi açılardan Mehdi -eşinin de belirt… |
|
üzere- şizofren bile olabilir. Sonuçta Cebrail’in kendine göründüğün�… |
|
peygamber olduğunu söyleyen birisi. Mahalle esnafına tebliğde bulunan |
|
birisi. Sosyal medyadan üç beş takipçisine (belki de inananlarına) |
|
seslenmeye çalışan çaresiz bir günümüz insanı. Yani ne trajik bir kahra… |
|
ne de deli! O hepimiz gibi içinde yaşadığı çağda yaşayan, çaresiz bir |
|
kahraman. |
|
|
|
Şu an Türkiye’de roman yazıp yayınlamak nasıl bir şey? Yazarlar açıs�… |
|
durum nasıl? |
|
|
|
Said Nursi “Ekmeksiz yaşarım, hürriyetsiz yaşayamam“ demişti. Türkiye… |
|
geçen gün biraz daha otoriterleşen bir devlet. İnsan hakları, özgürlükl… |
|
yaşam hakkı, adalet duygusu çok ciddi tehdit altında. Özgürlük alanları… |
|
geçen gün biraz daha daralıyor. Ama bunlar bundan kırk yıl önce de |
|
yaşanıyordu. Türk edebiyat tarihi tutuklu yazarlarla doludur. Gözaltılar, |
|
kovuşturmalar, mahkemeler Türk yazarların en aşina oldukları şeylerdir. |
|
Bununla ilgili bir antoloji yapılacak olsa, Türk edebiyatının en hacimli |
|
antolojisi cezaevi odağında şekillenecektir. Yazarlık asıl böyle zamanlar… |
|
önem kazanır. Bana kalırsa bir yazarın asıl tutsaklığı, hatta ölümü |
|
otosansürle başlar. O zaman teslim olur. Üretemez olur. Bence bugün ve |
|
önümüzdeki yıllar için en büyük tehdit iktidarın etkisiyle yazarın |
|
yarattığı otosansür olacak. |
|
|
|
Kürtçe edebiyat için editörlük de yapıyorsunuz. Kürt yazarların arasın… |
|
kadar dayanışma ve karşılıklı destek var? |
|
|
|
Kürt yazarların birbiriyle dayanışması hem çok zayıf hem de çok güçl�… |
|
Türkiye’deki Kürt yazarların kendi aralarındaki dayanışma çok güçlü… |
|
İran’da, Irak’ta ve Suriye’de, Türkiye’de, Ermenistan’da ve dünyan… |
|
şehrinde yaşayan Kürt yazarların birbiriyle iletişimleri zayıf. Geçen |
|
yüzyılın başında Kürtlerin toprakları dört devlet arasında paylaşıld… |
|
yazarlar, hikayelerini üç farklı alfabe kullanarak yazıyorlar. Ortak |
|
kurumları yok denilecek kadar az. Köklü yayınevleri ise maalesef yok. |
|
Dilleri, kültürleri baskı altında. Bugün cezaevi veya sürgünle karşı |
|
karşıya kalmayan çok az sayıda Kürt yazar var. Benim kitaplarımın |
|
Kürtçelerini yayınlayan Avesta Yayınları’nın son iki yıl içinde birç… |
|
kitabı mahkeme kararıyla toplatıldı. |
|
|
|
Pek az Kürt yazar Almancaya çevriliyor. Uluslararası alanda çalışan Kürt |
|
bir yazar olarak rolünüzü nasıl tanımlıyorsunuz? |
|
|
|
Kürt olmak çok zor, Kürt bir yazar olmak daha da zor. Benim tek rolüm var, |
|
yazmak. Kendime daha farklı bir rol biçmiş değilim. İnsan olarak bir |
|
vicdanım var. Bu vicdan muhasebesini Kürt bir yazar olarak değil, sadece |
|
yazar olarak değil, insan olarak yapıyorum ben. Yazdıklarımın insan |
|
hikâyeleri değil Kürtlerin hikâyeleri olduğunu düşünerek kısıtlı bir… |
|
okuyabiliyorlar örneğin. İnsanlar, kimi zaman benden bir siyasetçi gibi |
|
davranmamı ve konuşmamı da bekliyorlar. Oysa ben bir siyasetçi değilim. Ben |
|
bir yazarım. Her şeyden önce kurmaca metinler yazıyorum. Ben yaşanan |
|
savaşları, kıyımları bir tanıklık şeklinde veya bir siyasetçi gibi |
|
anlatmam. Bu savaşların, kıyımların, ölümlerin insan ruhu üzerinde açt… |
|
yarayı anlamaya ve anlatmaya çalışıyorum. Ben sadece Kürt halkının yaza… |
|
değilim. Ben benzer kaderi yaşamış herkesin hikâyesini anlatan biriyim. Her |
|
şeyi dert edinen, anlatamamanın çaresizliğini yaşayan, insanların kulak |
|
vermediği ve kaçtığı Mehdi benim. |
|
|
|
12 Nov 2019 |
|
|
|
## AUTOREN |
|
|
 |
Jana Volkmann |
|
|
|
## TAGS |
|
|
|
taz.gazete |
|
Kültür |
|
taz.gazete |
|
|
|
## ARTIKEL ZUM THEMA |
