 |
# taz.de -- Alman rüyasının sonu: Ekmekçi Dede'nin torbası |
|
|
|
> Berlin'de yıllardır fırınlardan topladığı artık ekmekleri evsizlere |
|
> dağıtan Ekmekçi Dede ile bir tımarhaneye benzettiği Kreuzberg'in |
|
> sokaklarında dolaştık. |
|
|
|
Berlin'in Kottbusser Damm caddesi üzerindeki bir parkın girişinde, hilal |
|
şeklinde dizilmiş banklarda mahallenin sakinleri oturuyor: Bir yanda akşam |
|
sohbetine çıkmış Türkiyeli teyzeler, bir yanda en son hazırladıkları sa… |
|
setini çalan DJ'ler, bir tarafta babalarının etrafında saklambaç oynayan |
|
çocuklar, biraz ötede ise kendi aralarında kavga eden bir evsizler |
|
topluluğu var. Arapça, Türkçe, Almanca ve Lehçe dilleri birbirine |
|
karışıyor. |
|
|
|
50 yaşlarında bir adam, elinde az önce bir fırından aldığı artık ekmek… |
|
ve sandviçlerle kalabalığa yaklaşıyor. Türkiyeli teyzeler, günlük bir |
|
ritüelin parçasıymışçasına kabul ediyorlar ekmekleri. Bir yabancıdan ge… |
|
bu ikram DJ'leri ise başta biraz tedirgin ediyor. Aralarından biri torbadan |
|
küçük bir poğaça almakla yetiniyor. Evsizler ise aralarındaki tartışmay… |
|
bırakıp ayağa kalkıyorlar, torbadaki yiyeceklerden diledikleri kadar |
|
alıyorlar. Adama verilen kısa bir selamın ardından herkes sandviçlerini |
|
yemeğe başlıyor. |
|
|
|
Kendisine Ekmekçi Dede diyen bu adam yedi yıldır neredeyse her gün |
|
Kreuzberg ve Neukölln'ün fırınlarından o gün satılmayan ekmek ve |
|
sandviçleri topladığını ve insanlara dağıttığını söylüyor. Başın… |
|
kasket ve hafif aksayan ayağıyla Hermannstrasse durağından Kottbusser Tor'a |
|
inen caddede gözüne kim takılırsa ona yaklaşıyor. Omzundaki torbalardan |
|
birini uzatıyor ve yiyecek ikram ediyor. Bunu niye yapıyor? „Önemli olan bu |
|
tımarhane içinde insanlara dokunabilmek“. |
|
|
|
## Dersim'den Kreuzberg'e açlık ve ekmek |
|
|
|
Dede'nin her gün dolaştığı caddeyi çevreleyen semtler, bir zamanlar Batı |
|
Berlin'i Doğu'dan ayıran duvarın kıyısındaki göçmen mahallelerini |
|
oluşturuyordu. Kanal boyunda göçmen işçilerin kurduğu pazarlar, sokak |
|
aralarında punk barları ve işgal evleri ile bezenen bu mahalleler, artık |
|
Berlin'in kıyısında değil, tam ortasında yer alıyor. Burası günümüzde… |
|
sınıfa mensup Avrupalı gençler için bir cazibe merkezi olarak işlerken, |
|
işsizlik maaşı bile alamayan evsizlerden politik sürgünlere, politik |
|
gruplardan çetelere kadar pek çok uyumsuz grup için bir sığınak işlevi |
|
görmeye hala devam ediyor. |
|
|
|
Dede'ye göre bu mahallenin bir tımarhaneden farkı yok: „Herkes Almanya'ya |
|
dair bir rüyanın peşine kapılıp buraya geliyor. Herkes öyle ya da böyle … |
|
cennete geldiğini zannediyor. Ama kapitalizm, arkası sağlam olmayanı |
|
affetmiyor. Bak, bütün bu sokaklar düşmüşlerle dolu. Aralarında buranın |
|
refahının içine doğmuş olan kimseyi kolay kolay bulamazsın. Bu insanlar |
|
genelde hep başka yerden gelenler, Polonyalılar, Romanyalılar, mülteciler… |
|
Tutunacak dalı olmayan insanlar.“ |
|
|
|
Aslen Dersimli olan Ekmekçi Dede, Türkiye'de serbest muhasebecilik yaparken |
|
kendisini 17 yıl önce Almanya'da bulmuş. Buraya neden ve nasıl geldiğinin |
|
üzerinde fazla durmak istemiyor. Almanya'ya gelmesi, kendi şirketini |
|
kurması, geçirdiği bir kazanın ardından hastaneye düşmesi ve etrafındaki |
|
insanların onu yalnız bırakması… Onun için bunların pek bir önemi yok. |
|
Geçmiş hayatı da artık uzak bir anıdan ibaret. Koltuk değnekleriyle |
|
hastaneden ayrıldığı gün gözü bir fırının önünde çöp torbasına a… |
|
sandviçlere takılıyor ve orada onu kendi haline üzülmekten alıkoyan başka |
|
bir şey gördüğünü söylüyor. |
|
|
|
O gün fırıncıyı ikna edip bütün artık yiyecekleri bir torbaya doldurmu�… |
|
götürüp kanaldaki kuğulara vermiş. Sonra yanına yaklaşan bir evsiz o |
|
ekmeklerden isteyince, ve o evsizi onlarcası takip edince yeni kimliğini |
|
buluyor, Ekmekçi Dede. Berlin'deki açlığın ve israfın boyutlarını idrak |
|
ettiğini ve bu israfı kabullenemediğini anlatıyor. Mersin'de geçirdiği |
|
çocukluğu boyunca önceki günden kalma ekmekleri normal fiyattan ucuza |
|
alabilmek için nasıl her sabah iki saat yol yürüdüğünü ve o ekmekleri s… |
|
nasıl yedi kardeşi ile bölüştüğünü hatırlıyor. |
|
|
|
„O günden beri de bu yiyecek dağıtma işini kendime görev addettim. Zaten |
|
içinden geldiğim Alevi dedelik geleneği de buğdayın kutsal olduğunu, |
|
Adem'in bu dünyadaki hikayesinin buğday ile verilen imtihanla başladığını |
|
söyler. Kimin neden aç olduğu beni ilgilendirmiyor.“ |
|
|
|
## Tımarhanede ayakta kalmak için |
|
|
|
Dede gündüzleri oto yedek parçası üreten bir fabrikada işçi olarak |
|
çalışıyor. Her gün mesaisinden önce ve sonra günde iki kere Neukölln'ü |
|
Kreuzberg'e bağlayan yolda „sefere“ çıkıyor. Cadde üzerindeki dükkan |
|
sahiplerinin hepsiyle selamlaşıyor yürürken. Bir sandviç satıcısı, Dede |
|
için ayırdığı ekmekleri torbaya koyarken „Buraların hikayesini anlataca… |
|
aha bu Dede'nin peşine takılacaksın“ diyor, „Neler, neler görmüştür,… |
|
kişiyi kurtarmış, kaç kişinin ölümüne tanık olmuştur o.“ Başka bir… |
|
çırağı Dede'nin şiparişlerini patrondan talimat alırcasına, itiraz etme… |
|
yerine getiriyor. Dede bu dükkanların hepsinde kendi evinde olabileceği |
|
kadar rahat. |
|
|
|
Yıllardır aynı sokaklarda karşılaştığı evsizler ve muhtaçlarla özel … |
|
ilişkisi var Dede'nin. Her akşam aynı saatte bir köşe başında akşam |
|
yemeğini bekleyen kadının, üç ay önce metro istasyonunda yaşamaya başla… |
|
ve günden güne eridiğini söylediği genç kızın, üç günde bir ayakkab�… |
|
kaybeden adamın da hikayelerini biliyor. Evsizler de onun varlığını |
|
benimsemişler. Metro istasyonunun girişine serdikleri uyku tulumlarının |
|
arasında, Dede'ye evlerine her akşam uğrayan bir komşu gibi davranıyorlar. |
|
Bazı evsizler ortalıkta görünmeyen arkadaşlarının akıbetini Dede'ye |
|
soruyor. Ekmeklerin sandviçlerin ve pidelerin nereden geldiği kimsenin |
|
umrunda değil. Zira ortada müteşekkir olunacak bir durum da yok. |
|
|
|
Dede, bu anlattıklarının, yılda 1.7 milyon ton ekmeğin çöpe atıldığı… |
|
ülkede ne anlama geldiğini biliyor. Bu sefaleti yaratan sorunların |
|
çözümünün bireysel çabadan çok daha fazlasını gerektirdiğin de farkı… |
|
Ama o da günün sonunda toplumsal bir sorunu çözmekten çok, bu tımarhanede |
|
ayakta kalmaya çalışıyor. |
|
|
|
Ancak bir göçmen mahallesinde geçen bu hikayedeki hiçkimse bir masal |
|
kahramanı da değil. Zira herkese aynı hizmeti götüren Dede'nin herkes |
|
hakkında eşit bir fikre sahip olduğu söylenemez. Berlin'de yaşayan kimi |
|
göçmen grupların onu rahatsız ettiğini söylemekte bir beis görmüyor. |
|
Kendisi de bir göçmen grubuna dahil olsa da diğer gruplarla arasında bir |
|
fark olduğunu iddia ediyor: „Biz buraya Almanya'yı yeniden inşa etmek için |
|
davet edilip de geldik. Diğerleri gibi değiliz.“ Ama sıra ekmekleri |
|
dağıtmaya geldiğinde bu söylediklerini unutuyor. Yanına gelen göçmenlerin |
|
ellerine kaşarlı pideleri tutuşturuyor, küçük çocuklara balon veriyor, |
|
gülümsüyor. Bu bir çelişki mi? Ona göre değil: „Bunların bir önemi y… |
|
torbamı açtığımda kimin beni bulduğuna bakarım.“ |
|
|
|
Gün biterken Dede elinde pazar arabasıyla şişe toplayan yaşlı bir adam |
|
görüyor. Yanına sokulup onun kim olduğunu öğreniyor: Yurtta kalan bir |
|
mülteci, çocukları ve torunlarıyla kısa süre önce Berlin'e gelmiş. Adam |
|
işaret ederek bir fırının önündeki sandalyeyi gösteriyor: „Otur burada |
|
bekle.“ Fırından içeri giriyor. Beş dakika sonra elinde bir torba dolusu |
|
sandviçle dışarı çıkıyor ve hepsini adamın eline tutuşturuyor. Adam |
|
mahcubiyetten uzak bir havayla Dede'nin elini sıkıyor ve sessizce |
|
uzaklaşıyor. Dede ise elinde kalan ekmeklere bakıyor: „Artık geri kalanı… |
|
sabah vardiyasından önce dağıtırım. İnsan olmasa da kanal boyundaki kuş… |
|
bekler.“ |
|
|
|
27 Aug 2019 |
|
|
|
## AUTOREN |
|
|
 |
Eren Paydaş |
|
|
|
## TAGS |
|
|
|
taz.gazete |
|
Toplum |
|
taz.gazete |
|
|
|
## ARTIKEL ZUM THEMA |
