# taz.de -- İbiza Skandalı ve AB Seçimleri: Kemikleşmiş sağa karşı yeş… | |
> RheinMain Wiesbaden Üniversitesi öğretim üyesi İlker Ataç, İbiza | |
> skandalı'nın Avusturya ve Avrupa'daki yansımalarını ve muhtemel | |
> sonuçlarını anlattı. | |
Bild: Strache ve Gudenus’un İbiza adasında çekilen görüntüleri, Avustur… | |
Mülteci ve yabancı düşmanı sağcı iktidarın ortağı faşist Avusturya | |
Özgürlükçü Partisi’nin (FPÖ) başındaki Heinz-Christian Strache’ın … | |
yılında katıldığı kokainli bir partide Rus işadamının yeğeni olduğu … | |
edilen bir kadınla yaptığı pazarlığın basına sızması sağcı Avusturya | |
hükümetinin düşmesiyle sonuçlandı. | |
Avrupa Parlamentosu seçimlerinden kısa süre önce patlak veren skandal, | |
başta Almanya olmak üzere Avrupa sağını kısmen de olsa frenledi. Strache … | |
sağ kolu Johann Gudenus’un İspanya’nın İbiza adasında katıldığı gi… | |
görüşmenin yedi saatlik kaydının sadece on dakikalık bölümü faşist FP… | |
hükümet ortaklığından çekilmesine, koalisyonun büyük ortağı Avusturya… | |
Partisi’nin başkanı ve başbakan Sebastian Kurz’un güvensizlik oyu almas… | |
ve hükümetin düşmesine yetti. Avusturya ve belki de Avrupa tarihine İbiza | |
skandalı olarak geçen olayın ülke içindeki ve Avrupa genelindeki etkisini, | |
yansımalarını ve muhtemel sonuçlarını RheinMain Wiesbaden Üniversitesi | |
Toplumsal Bilimler kürsüsü öğretim üyesi İlker Ataç’tan dinliyoruz. | |
Bu yazı ilk önce [1][birartıbir]'de yayınlanmıştır. | |
Irkçılığıyla bilinen Avusturya Özgürlükçü Partisi (FPÖ) düne kadar | |
iktidarın koalisyon ortağıydı. Fakat bu ortaklık, FPÖ’nün başındaki | |
Heinz-Christian Strache’ın iki yıl önce kokainli bir toplantıda, bir Rus | |
işadamının yeğeniyle yaptığı “ahlâksız pazarlığın“ videosu orta… | |
bitti. Yedi saatlik olduğu söylenen gizli kamera kaydının çok azının | |
kamuoyuna yansıması sağ iktidarı sarsmaya yetti. Avusturya siyasi tarihine | |
İbiza skandalı olarak geçen olay tam olarak neydi ve sağ siyaset açısınd… | |
sonuçları ne oldu? | |
İlker Ataç: Ekim 2017’deki ulusal seçimlerden Avusturya Halk Partisi (ÖVP) | |
birinci çıktı. Partinin genel başkanı Sebastian Kurz, aşırı sağcı | |
Strache’ın partisi FPÖ (Avusturya Özgürlük Partisi) ile koalisyona gider… | |
hükümeti kurdu. Dolayısıyla Strache, skandal ortaya çıkana kadar başbakan | |
yardımcısıydı. Strache’a söz konusu skandal partide eşlik eden Johann | |
Gudenus da FPÖ’nün Meclis grup başkanıydı. Gudenus daha önce partisinin | |
Viyana temsilcisiydi ve parti içindeki aşırı sağın da başını çekenler… | |
Bu ikisi, ulusal seçimden önce İspanya’nın İbiza adasında bir Rus | |
milyarderinin yeğeni olduğu iddia edilen bir kadınla uzun bir görüşme | |
gerçekleştiriyorlar. Ne hikmetse bu yedi saatlik görüşmenin on dakikalık | |
kaydı şimdi ortaya çıktı. Skandalı ifşa eden, Der Spiegel dergisi ve | |
Süddeutsche gazetesinin dahil olduğu Alman medyası. | |
Görüşme esnasında, masanın üstünde beyaz çizgi olarak görünen şeyin … | |
olabileceği üzerine varsayımlar yapıldı. Strache ve Gudenus’un aşırı | |
alkollü olduğu ise açık. Görüşmede Strache, Rus işadamının yeğeni ol… | |
söylenen kadına, Avusturya’nın yüksek tirajlı, sağcı Kronen Zeitung | |
gazetesini satın almasını teklif ediyor. Hatta 2017 seçimlerini işaret | |
ederek, bu gazeteyi seçimden hemen önce alması halinde oradaki birkaç | |
gazetecinin atılıp yerine başka gazetecilerin alınabileceğini, bu gazetenin | |
desteğiyle FPÖ’nün birinci sıraya yükselebileceğini söylüyor. Aynı z… | |
Rus işadamının, FPÖ’ye 500 bin ila 2 milyon euro arasında bağış yapma… | |
durumunda, kamu ihalelerini almasında yardımcı olunacağı vaadinde | |
bulunuyor. | |
Bunun Avusturya’daki yankısı nasıl oldu? | |
Demokratik toplum açısından bakıldığında, özellikle siyasi partilerin | |
devlet gücüyle ilişkileri bakımından çok sıkıntılı söylemler olduğu… | |
Avusturya’nın tek gündem maddesi haline geldi. Video 17 Mayıs cuma günü, | |
akşam üzeri yayınlandı. Ertesi gün Strache, yirmi dakikalık bir basın | |
toplantısında kamuoyundan, eşinden ve birkaç şahıstan özür dileyerek | |
görevinden istifa etti. Fakat bunu yaparken de kendisine komplo kurulduğunu | |
söyledi. Gudenus ise hem görevinden hem de partisinden istifa etti. FPÖ | |
ise, tam seçim öncesine denk getirilen bu skandalı, Avrupa’da kendilerinin | |
güçlenmesini istemeyenlerin bir komplosu olarak değerlendirdi. Böylece | |
skandalı tipik bir sağcı popülist söylem üzerinden mağduriyete, | |
Almanya’daki “solcu“ gazetelerin tezgâhına bağladılar. | |
Bu söylem başta sağ taban olmak üzere Avusturya kamuoyunda nasıl karşıla… | |
peki? | |
İbiza skandalının ortaya çıkmasından hemen sonra, geçen hafta sonu yapı… | |
AB Parlamentosu seçimleri buna dair bir fikir verebilir. FPÖ 2014’teki AB | |
seçimlerinde yüzde 19,7 oy almıştı. Bu sefer aldığı oy ise yüzde 17,2 … | |
2017’deki genel seçimlerde kaç oy almıştı? | |
Yüzde 26 oy almıştı. İbiza skandalı öncesinde yapılan kamuoyu | |
araştırmalarında FPÖ’nün AB Parlamentosu seçimlerinde yüzde 23-25 oran… | |
oy alması bekleniyordu. Dolayısıyla, aslında oylarında yüzde 6-8 oranında | |
düşüş olduğu söylenebilir. Ama tabii İbiza skandalının büyüklüğü … | |
alındığında, bu oy düşüşünün daha yüksek olması beklenirdi. | |
Düşüşteki azlığı neye bağlamak lâzım? | |
FPÖ’nün Avusturya’da kemikleşmiş bir tabanının oluştuğu, ne yaparsa… | |
belirli bir kesimin oylarını almaya devam edeceği görülüyor. Bu da aşır… | |
sağın, yabancı düşmanlığının, ırkçılığın ne kadar ön planda old… | |
gösteriyor. FPÖ zaten sistem karşıtı olduğu için böyle bir komplonun | |
kurbanı olduğu propagandası yapıyor. Seçmenlerin bir kısmının FPÖ’y�… | |
sebebi de bu zaten. | |
İbiza skandalının arkasında kim veya kimler var sizce? | |
Halen bilinmiyor, ama skandal sonrasında bile FPÖ’nün ciddi bir oy kaybı | |
yaşamaması, kemikleşmiş oy tabanının göstergesi. Öte yandan Avrupa | |
Parlamentosu seçimlerinde en çok korkulan şey, aşırı sağın | |
kuvvetlenmesiydi. Bunun önlenmesi gerektiğine dair bir toplumsal akım da | |
vardı. Seçim sonuçları, aşırı sağın korkulduğu kadar güçlenmediğini | |
gösterdi. Çünkü Avrupa kamuoyu da bu konuda temkinli davrandı ve katılım | |
oranı yirmi sene sonra ilk defa yüzde 50’nin üzerinde oldu. Böylece gör�… | |
ki, seçime katılım oranı arttığında aşırı sağ kuvvet kazanamıyor. B… | |
aynı zamanda Avrupa Birliği kurumlarına olan güvenin ve bu kurumların | |
meşruiyetinin artmasına yol açar. | |
İbiza skandalının Avrupa genelinde bir etkisi oldu mu? | |
Bu konu tartışılıyor. Almanya’daki aşırı sağ parti AfD, Avrupa Parlam… | |
seçimlerinde yüzde 10,5 oy aldı. Böylelikle 2017 Almanya federal | |
seçimlerinde aldığı oy oranının altında kalmış oldu. AfD’nin FPÖ ile | |
organik bağlantıları var. İbiza skandalı aşırı sağın demokratik değe… | |
paylaşmadığını kamuoyuna gösterdi. Dolayısıyla, İbiza skandalının | |
Almanya’daki istikrar odaklı sağ seçmen üzerinde negatif etki yarattığı | |
görülüyor. Aynı zamanda İtalya’da, Matteo Salvini’nin Lega’sı ilk k… | |
33 oy oranına ulaştı ve Avrupa’nın aşırı sağ kanadına lider olabilec… | |
iddia etti. | |
Fransa’daki faşist Ulusal Birlik Partisi (RN) lideri Marine Le Pen, İbiza | |
skandalı sorasında yaptığı açıklamada, bu olayın kendilerini | |
etkilemeyeceğini söylemişti. Nitekim Avrupa Parlamentosu seçimlerinde RN | |
yüzde 23 civarında oy aldı. | |
Hatta oylarında bir düşmeden bahsetmek mümkün; RN 2014’teki Avrupa | |
Parlamentosu seçimlerinde yüzde 25’e yakın oy almıştı. Dolayısıyla İ… | |
skandalı daha ziyade Almanya’daki aşırı sağı etkilemiş. Ulusal dinamik… | |
baskın olduğu Fransa’da ise, aşırı sağ gücünü muhafaza etti. Yine de, | |
RN’nin Macron’dan daha fazla oy olması önemli. Aynı zamanda merkez sağ … | |
merkez sol partiler, Almanya’da olduğu gibi büyük oranda oy kaybettiler. | |
Yeşiller iki ülkede de kazandı. | |
İbiza skandalından sonra Avusturya hükümetinde nasıl bir yarılma yaşand�… | |
İktidardaki ÖVP, bu skandalın içişleri bakanlığı tarafından soruşturu… | |
gerektiğini, dolayısıyla FPÖ’lü bakanın istifa etmesini talep etti. | |
İçişleri bakanı bu talebi kabul etmedi. Başbakan, cumhurbaşkanının belli | |
bir bakanı görevden almasını talep edebiliyor. Nitekim Kurz, içişleri | |
bakanını görevden alması için başvuruda bulundu. Bunun üzerine dışişl… | |
bakanı hariç FPÖ’nün hükümetteki beş bakanı istifa etti. | |
Dışişleri bakanı niye kaldı? | |
FPÖ’yle bakanlığa gelmiş, ama FPÖ’lü olmayan bir bakandı ve “göre… | |
edeceğim“ dedi. Bunun üzerine Kurz, azınlık hükümeti kuracağını, bo�… | |
koltuklara da bürokratları atayacağını söyledi. Ardından da Yeşiller’… | |
türemiş küçük bir parti, önce başbakana karşı, sonrasında sosyal demo… | |
parti (SPÖ) hükümete karşı güven oylaması talep etti. Bu talep FPÖ’n�… | |
desteğiyle kabul edildi. | |
27 Mayıs Pazartesi günü yapılan güven oylamasının sonuçları ne oldu? | |
FPÖ, SPÖ ve Yeşiller’den türeyen partinin oylarıyla birlikte hükümet | |
düşürüldü. Bunun üzerine geçici hükümet kuruldu. Bir sonraki süreçte… | |
ayındaki seçimlere kadar görevi yürütecek ikinci bir geçiş hükümeti g�… | |
gelecek. | |
İbiza skandalının ırkçı FPÖ ile sağcı ÖVP arasında yarattığı ihti… | |
olarak Avusturya sağının geleceğe yansıyacak bir krizi anlamına geliyor m… | |
Şu anda aralarındaki çelişkiler ve ihtilaflar öne çıkmaya başladı, ama | |
eylül ayında yapılacak seçimlerden sonra, ÖVP ve FPÖ tarafından tekrar | |
koalisyon hükümeti kurulması kimseyi şaşırtmaz. Zaten İbiza skandalının | |
Avrupa Parlamentosu seçimlerine etkisi de bu ihtimali kuvvetlendiriyor. | |
Sonuçta FPÖ yüzde 2 oy kaybetti, ama ÖVP de oylarını beş-altı puan | |
artırarak neredeyse yüzde 35’e yükseltti. Sebastian Kurz, zor politik | |
durumlardan yararlanmayı başarıyor. Topluma belli bir istikrarı ancak | |
kendisinin ve siyasi partisinin verebileceğinin altını çiziyor ve şu mesaj… | |
veriyor: “Her zaman skandala neden olan FPÖ yerine beni seç.“ Ve Avrupa | |
Parlamentosu seçimlerinde ÖVP’nin özellikle bu aşırı sağa oy veren | |
seçmenlerden oy aldığını görüyoruz. Aslına bakarsanız, FPÖ'yi hüküm… | |
getiren ve kilit bakanlıklara sahip olmasını sağlayan, ÖVP genel başkanı… | |
başbakan Sebastian Kurz. Ve aslında aşırı sağ partiyi koalisyon ortağı | |
yaparak, bu krizin sorumlularından biri oldu. Kurz bir yandan FPÖ’yü | |
eleştirirken, diğer yandan ÖVP ve FPÖ'nün içerik açısından birbiriyle … | |
iyi uyduğunu ve son bir buçuk yıl boyunca birlikte çok iyi çalıştıklar�… | |
tekrar tekrar vurguluyor. SPÖ ile büyük bir koalisyonun ise ülkeyi çıkmaza | |
sokacağını, bir seçenek olmadığını söylüyor. | |
İbiza skandalı Avusturya’daki sosyal demokratlar lehine bir sonuç doğurdu | |
mu peki? | |
Sosyal Demokrat Parti yüzde 24 ile bir önceki Avrupa Parlamentosu | |
seçimlerindeki aynı oy oranında kaldı, iki yıl önceki seçimlere göre de | |
yüzde 3 oranında düştü. İbiza skandalından sonra sosyal demokratların oy | |
kazanması beklenirken bundan faydalanamadılar. Bunun da farklı açıklamalar… | |
var. Sosyal Demokrat Parti (SPÖ) 2006 ile 2017 yılları arasında ÖVP ile | |
kurdukları siyasi koalisyonun ortağıydı. Bir buçuk senedir muhalefet | |
partisi. Ama bu rolü üstlenirken, devlet partisi rolünden çıkıp kendisini | |
toplumsal hareketlerle birleştiren sol bir parti niteliğine kavuşma | |
konusunda zorluklar çekiyor. Özellikle neoliberal ve sağcı politikaların �… | |
planda olduğu, sosyal haklar konusunda geri adımların atıldığı bir dönem | |
oldu son bir buçuk sene. Sosyal Demokrat Parti bu koşullarda sol bir | |
hareketin taşıyıcısı, sosyal hakları savunan bir parti haline gelemedi. | |
2017 seçimleri çok önemliydi. FPÖ oylarını 5,5 puan artırarak yüzde 26�… | |
ulaşmıştı. Halkçı Parti oylarını yüzde 24’ten yüzde 31,5’a çıka… | |
Avusturya’da sağ blok, hiç bu kadar kuvvetli olmamıştı. Toplam 183 | |
sandalyenin 103’ünü sağ blok kazanmıştı. | |
Bunu besleyen etken ne? | |
2015 yılında mülteci krizi olarak da nitelenen göç hareketi, aşırı sağ… | |
güçlenmesinin önemli bir nedeni. Mültecilerin Macaristan ve Slovenya | |
üzerinden Avusturya’ya ve devamında Almanya’ya geçmesinin, egemenlik | |
meselesinin yeniden ulusal sınırlar ve kimlikler üzerinden kurulmasına, gö… | |
ve mülteci konularında güvenlikçi ve ırkçı bir dil üzerinden konuşulma… | |
yol açtığını görüyoruz. Aslında 2015 sonbaharından 2016 başına kadar | |
Avusturya hükümeti, daha ziyade Almanya çizgisine yakın duruyordu. | |
Mülteciler konusunda liberal, “hoşgörü“ kültürünü savunan, sınırl… | |
geçici ve kontrollü olarak açan bir siyaset izliyordu. Fakat 2016 yılının | |
başından itibaren, yani Almanya’dan çok önce bu siyasi yönünü değişt… | |
Entegrasyon, egemenlik ve güvenlik konularını ön plana çıkarmaya başlad�… | |
dönemde Kurz dışişleri bakanıydı. Kurz, bu dönemde mülteci hareketlerine | |
karşı Balkan rotasını kapatma misyonunu üzerine aldı ve bunu uyguladı. 2… | |
seçimlerinde girerken Kurz, Avrupa'ya göç yollarını kapatan bakan olarak | |
kendisini öne çıkardı. Aynı zamanda, Avrupa’nın başka bir ülkesinde y… | |
AB vatandaşlarının sosyal yardımlarını kısıtlamayı ve Avusturya'da ya�… | |
yabancıların yardımlardan muaf tutulmasını önerdi. Bu konuda, sosyal | |
yardımların sadece Avusturya vatandaşlarına verilmesi gerektiğini savunan | |
FPÖ ile ortak bir noktada duruyorlar. | |
ÖVP-FPÖ koalisyonunun Avusturya’daki ekonomik-siyasi uygulamaları ne tür | |
sonuçlar yarattı? | |
Son 18 aylık iktidarlarında otoriter bir popülizmin ülkeye hâkim olduğu | |
söylenebilir. Sosyal yardım oranları kısıldı. Esnek iş yasası getiriler… | |
azami çalışma saati 12’ye çıkarıldı. Orta ve orta-üst sınıf lehine … | |
reformları yapıldı. Kurumsal vergi oranları düşürüldü. ÖVP, FPÖ ile | |
karşılaştırıldığında, çok daha neoliberaldir. İki siyasi parti birlik… | |
neoliberal politikaların Avusturya ölçeğinde uygulanmasına önayak oldular. | |
Özellikle göç alanında pozisyonları çok uyumlu. Sınır rejiminin | |
sıkılaştırılması ve sınır dışı etme uygulamalarının ön plana çı… | |
dönemdi. Aynı zamanda mülteci başvurusu yapma şartları ve yabancılar iç… | |
aile birleşimi koşulları zorlaştırıldı. Göçmenlerin ve mültecilerin s… | |
haklarında kısıtlamalar yapıldı. Mesela mültecilerin eşit sosyal haklara | |
sahip olmaları için belli seviyede Almanca bilmeleri şartı getirildi. Aynı | |
zamanda, hükümet kabinesinde silahlı kuvvetlerin, ordunun, polis gücünün … | |
istihbarat teşkilatının kontrolü aşırı sağcıların elindeydi. Keza bu | |
süreçte siyasi elitler içinde antisemit ve ırkçı söylemlerin tekrarland�… | |
skandallar ortaya çıktı. Elbette muhalefette oldukları kadar açık bir ır… | |
ve milliyetçi söyleme başvurmasalar da bu öğeleri iktidarın içine | |
taşıdılar. Bu süreçte Sebastian Kurz “suskun başbakan“ olarak anıld�… | |
FPÖ’nün tüm skandallarına rağmen, kendi iktidarını muhafaza etmek için | |
suskun kaldı. | |
“Avrupa’da sağ yükselişte“ gibi bir cümle ezber halini aldı ve Avust… | |
bunun çok tipik örneği. Fakat bir yandan da sağa, mülteci düşmanlığın… | |
ırkçılığa karşı yükselen bir mücadele var. Sağın geneli aşırı sa�… | |
saldırganlığını sessiz kalarak desteklerken, sosyal demokratların da | |
ırkçılığa bariyer koymaya çalışan solun veya liberallerin yanında çok… | |
durmadığı söyleniyor. Sizce yükselen sağa karşı yükselen bir solun | |
koşulları oluşuyor mu? | |
Göç konusu, 1990’lardan beri Avrupa’nın sosyal ve sembolik olarak bölen… | |
Avusturya için konuşursak, Sosyal Demokrat Parti 2015 yılından sonra çok | |
bocaladı, göç konusu toplumu olduğu gibi partiyi de ikiye ayırdı. Bir | |
yandan mültecilerin yanında duran, “hoşgörü“ kültürünü savunan, to… | |
olarak liberal bir duruşu benimseyen, karşıtları tarafından kozmopolit | |
olarak nitelendirilen bir duruş, diğer yandan ulusal sınırların yeniden | |
kurulması taraftarı olan, göçmenlerin gelmesine ekonomik ve kültürel | |
sebeplerden dolayı karşı olan ve merkez siyasi partilere mesafeli duran bir | |
grup var. Her ne kadar göç ve mültecilik meselesinin ekonomik bir etkisi | |
olsa da, kamusal tartışmaların merkezinde kültürelci bir bakış açısı | |
baskın. 2016 yılının başından beri bu tartışma sosyal demokrat partiyi | |
böldü ve parti baskın olan ulusal ve ırkçı söylemin dışına çıkmakta | |
zorlandı. | |
Bunu Almanya örneğinde de görebiliriz. Almanya’da Sol parti içinde de | |
göçmenlerden yana ve göçmenlere karşı diye ayrışan ve kuvvetli bir sol | |
duruş için gerekli altyapıyı sunamayan bir tartışma oldu. Aslında radikal | |
sol ve yerel düzeyde farklı girişim ve sosyal hareketler mülteciler ve göç | |
konusunda yeni açılımlar yapabildiler. “Solidarity Cities“, dayanışmac… | |
şehirler buna bir örnek. Diğer yandan sol hareket bunu kendi tabanına | |
anlatmakta zorluk çekti. Ve bu mesela Almanya’da yer yer AfD’nin sol | |
partiden oy devşirmesine yol açtı. Aynı zamanda Viyana'da eylül ayından | |
beri radikal ve bağımsız sol hareket yer yer sendikanın katılımıyla her | |
perşembe sokağa dökülüyor. Özellikle geçen hafta hükümet krizine karş… | |
binlerce kişi sokağa döküldü ve enerjisi yüksek, sokakları inleten | |
yürüyüşler düzenlediler. Solun merkez Avrupa’daki en büyük sorunların… | |
biri, ekonomik ve sosyal meseleleri toplumsal tartışmaların merkezine | |
koyabilme yetisi. Son birkaç aydır toplumsal ekoloji hareketinin özellikle | |
refah seviyesi yüksek, Batı ve Kuzey Avrupa şehirlerinde tekrardan ön plana | |
çıktığını görüyoruz. Bunun etkilerini Avrupa Parlamentosu seçimlerinde… | |
gördük. Mesela Almanya’daki Yeşiller Partisi, Avrupa Parlamentosu | |
seçimlerinde oy oranını yüzde 10’dan yüzde 20’ye çıkardı. Avusturya… | |
sorunlar yaşayan Yeşiller 2014 sonuçlarına yakın oy almayı başardı. | |
Büyük Britanya ve Fransa’da “yeşil bir dalga“ olduğunu görüyoruz. H… | |
kadar AB seçimleri sosyal hareketlerin nabzını tutmak için çok iyi bir | |
örnek olmasa da, merkez sağ ve sol partilerin bu konuda radikal adım | |
atmaktan kaçınmaları, özellikle gençler tarafından kabul edilebilir | |
bulunmuyor. “Friday for Future“ hareketinin Avrupa’nın önemli şehirler… | |
ekoloji konusunu toplumsal tartışmaların merkezine yerleştirmekte önemli | |
işlevi var. Aslında solun krizi sürüyor. Toplumsal ekoloji hareketi | |
bağlamında yaşanan heyecan, solun toplumsal olarak güçlenmesine yol | |
açabilecek mi? Bunu önümüzdeki aylar gösterecek. | |
5 Jun 2019 | |
## LINKS | |
[1] https://www.birartibir.org/siyaset/339-kemiklesmis-saga-karsi-yesil-dalga | |
## AUTOREN | |
Irfan Aktan | |
## TAGS | |
taz.gazete | |
Politika | |
## ARTIKEL ZUM THEMA |