 |
# taz.de -- Dijital Otoriterleşme: Yeni Devlet, Yeni Piyasa, Yeni İnternet |
|
|
|
> Özünde ekonomik ilişkiler üzerine kurulu olan internet, piyasa |
|
> mekanizmasına entegre olmuş otoriter rejimlerin elinde yeniden |
|
> tanımlanmaya başlıyor. |
|
|
 |
Bild: „Dijital otoriterleşme“ adı verilen bu tabloda karşımıza çıkan… |
|
|
|
Türkiye’de, profesyonel gazetecilerden elli takipçili kullanıcılara kadar |
|
herkesin sosyal medya paylaşımları, “basın-yayın yoluyla“ işlenmiş s… |
|
muamelesi görebiliyor. Bazı insanlar gündeme dair sıradan yorumlarının bi… |
|
devletin takibine girmesinden çekinip bir sükunet rejimine teslim olsa da, |
|
kapsamı artan internet kullanımıyla birlikte her gün yeni suç kategorileri |
|
yaratılıyor. |
|
|
|
Emniyet Genel Müdürlüğü’nün 2018 [1][verilerine göre] geçtiğimiz yı… |
|
Türkiye’de 110 bin civarında sosyal medya hesabı üzerinde adli inceleme |
|
gerçekleştirildi. Bunlar arasından 2 bin 754 kişi tutuklanırken, 2 bin 828 |
|
kişi adli kontrol şartı ile serbest bırakıldı. Bu durumu dünyadaki benzer |
|
örneklerle karşılaştırınca, sosyal medya üzerinden kurulan baskının sa… |
|
Türkiye’ye özgü bir sorun olmadığı, bu modelin otoriter rejimler taraf�… |
|
diğer ülkelere ihraç edildiği de görülüyor. |
|
|
|
Pek çok baskıcı rejimin benzer internet politikaları uyguladığı ve kamu |
|
düzenini tehlikeye atmak / halkı kin ve düşmanlığa tahrik etmek gibi ucu |
|
açık suçları kullanıp insan haklarını hiçe saydığı biliniyor. Ancak … |
|
ülkeler bir yandan da uluslararası sermayenin akışına dahil olmak için t�… |
|
güçlerini de seferber ediyorlar. |
|
|
|
Bu noktada internetin, getirdiği yeni haberleşme teknikleri ve kamuoyu |
|
yaratma olanakları nedeniyle bir özgürlük aracı olduğunu peşinen kabul |
|
etmeden önce akılda tutulması gereken bir husus, internetin, yazılımlardan |
|
cihazlara, internet sitelerinden servis sağlayıcılarına kadar her boyutunun |
|
ticari ilişkiler üzerine kurulmuş olduğu ve piyasa mekanizmalarına bağlı |
|
olarak işlediği. |
|
|
|
„İnsan davranışlarını yönlendirecek yepyeni bir model“ |
|
|
|
Kapitalizmin gözetim toplumlarında işleyişi ve piyasa tarafından sunulan |
|
internet kullanım alışkanlıklarının kapitalizmi yeniden üretmesi üzerine |
|
çalışmalar yürüten Prof. Shoshana Zuboff, Intelligencer dergisine verdiği |
|
bir [2][röportajda] şunları söylüyor: “Demokrasiye tehdit oluşturan |
|
otoriter rejimler sadece yeni tür bir kapitalizm önermiyorlar. Ellerindeki |
|
gücü mobilize ederek interneti ve bilgisayar teknolojilerini, insan |
|
davranışlarını yönlendirecek yepyeni bir model olarak da sunuyorlar“. |
|
|
|
Küresel ekonomiye tümüyle entegre olmuş ülkelerin piyasaları, artık |
|
kendilerini klasik Liberal Devlet-Liberal Hukuk-Liberal Ekonomi dengesi |
|
içinde görmedikleri için, dünyada liberal ekonomiyi benimsemiş ve aynı |
|
zamanda gittikçe otoriterleşen rejimlerin sayısı artıyor. İnternetin bu |
|
tabloda nasıl bir forma kavuşacağı ise merak konusu. |
|
|
|
Otoriter kapitalizmin oyun kurucularından olan [3][Rusya], sosyal medya |
|
kullanıcılarının bir paylaşımı “beğenmesini“ dahi soruşturma konusu |
|
yapabiliyor. Ülkede yapılan tüm telefon ve internet trafiğinin kaydedilip |
|
depolanması hizmet sağlayıcıları için [4][yasal bir zorunluluk]. Ancak bu |
|
örnekler istisnai değil. Freedom House’un [5][raporunda] gösterdiği gibi |
|
otoriter eğilimli pek çok ülke internet politikalarını ve yasalarını |
|
oluştururken birbirlerini ve diğer baskın güçleri model alıyorlar. „Dij… |
|
otoriterleşme“ adı verilen bu tabloda karşımıza çıkan en büyük örne… |
|
Çin. |
|
|
|
Çin, geçtiğimiz on yıl içerisinde internetin yönetimi konusunda „intern… |
|
egemenliği“ adlı bir doktrin geliştirdi. İnterneti devlet egemenliğinin … |
|
uzantısı olarak gören bu fikri uluslararası alanda bir model olarak da |
|
sunmaya başladı. Bu egemenlik kaygısını meşrulaştırmada ise ulusararası |
|
terörizm, ayrılıkçılık ve radikalizm karşısında mücadele argümanlar�… |
|
kullanıyor. Bir yandan kendi internetini dünyanın geri kalanından izole |
|
ediyor. Ancak aynı esnada, WhatsApp Facebook gibi batı dünyasını kasıp |
|
kavuran online platformlarının WeChat ve RenRen gibi sadece Çin’de işleyen |
|
ve aşağı yukarı aynı işlevleri yerine getiren Çin’li 'klonları’ ile… |
|
karşılaşabiliyoruz. Google’ın eski CEO’su Eric Schmidt, ilerleyen yıll… |
|
internetin ABD versiyonu ile Çin versiyonunun iki baskın odak olacağını |
|
dahi [6][söylüyor]. |
|
|
|
Çin’in devreye soktuğu ve yüz tanıma teknolojisi üzerinden işleyen |
|
'[7][sosyal kredi puanlama sistemi]’ bunun henüz erken bir örneği olsa da, |
|
otoriter rejimlerin ileride nasıl kullanacağının izlerini sürmek mümkün |
|
görünüyor. Zira elimizdeki tablo, otoriter rejimlerin internet |
|
politikalarını oluşturup bunu kapitalizm ile uyumlu hale getirirken hem |
|
ortak modellerden hem de kendi deneyimlerinden yaratıcı biçimde |
|
yararlandıklarını gösteriyor. |
|
|
|
## Hesapların ele geçirilmesi, cihazların kırılması ve online takip |
|
|
|
Öte yandan, internet gözetiminde kullanılan “dijital kaba kuvvet“ |
|
araçlarının Batı ülkelerinde konumlanmış şirketler tarafından devletle… |
|
satılması söz konusu. Hesapların ele geçirilmesi, cihazların kilitlerinin |
|
kırılması ya da online takip yapılması için kullanılan pek çok yazılı… |
|
cihaz, Batı menşeli FinFisher, Hacking Team ve Cellebrite gibi şirketler |
|
tarafından üretilip ihraç ediliyor. Diğer tarafta ise, otoriter ülkeler |
|
arasında sansürden veri paylaşma yükümlülüklerine, servis sağlayıcıla… |
|
üzerindeki kısıtlamalardan erişim kısıtlamalarına kadar pek çok alanı |
|
kapsayan benzer yasal çerçeveler bulmak mümkün. Siyasal otoriterleşmenin |
|
internet kullanımına yansıyan, piyasa ile el ele ilerleyen ve gittikçe |
|
ortak semptomlar göstermeye bu tablonun ismi “Dijital Otoriterleşme“. |
|
|
|
Bugün kullandığımız internet araçlarının önemli bir kısmının Batı … |
|
olduğunu ve liberal dünyanın hem ekonomik hem de hukuki kabulleri üzerine |
|
kurulu olduğunu varsayıyoruz. Bu liberal haklar söylemi dünyada geçer akçe |
|
olduğu ve kar getirdiği sürece bu şirketlerin en azından batı dünyasında |
|
kendilerini otoriter baskı aracı olarak göstermeyeceklerini düşünebiliriz. |
|
Peki baskıcı rejimlerin ekonomik gücü, kendi internet araçları ile beraber |
|
dünyada ağırlık kazanmaya başlayınca internet neye dönüşecek? Bu rejim… |
|
interneti yeniden tanımladıkları noktada internetin kendisinden soyut bir |
|
özgürlükler ağı olarak bahsetmeye devam edebilecek miyiz? Örneğin, Çin�… |
|
yaygın biçimde kullanılan dijital takip sistemlerinin Batı kapitalizmi |
|
tarafından benimsenip uygun bir gerekçeyle hayatımızın içine sokulmasın�… |
|
önünde bir engel var mı? |
|
|
|
3 Jun 2019 |
|
|
|
## LINKS |
|
|
 |
[1] http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/turkiye/1175467/Emniyet_Genel_Mudurlugu_… |
|
[2] https://nymag.com/intelligencer/2019/02/shoshana-zuboff-q-and-a-the-age-of-… |
|
[3] http://www.ewdn.com/2018/08/13/mail-ru-group-speaks-out-against-groundless-… |
|
[4] https://www.zdnet.com/article/russias-big-brother-data-law-now-in-force-kre… |
|
[5] https://freedomhouse.org/report/freedom-net/freedom-net-2018/rise-digital-a… |
|
[6] http://www.circleid.com/posts/20180921_internet_will_split_into_chinese_led… |
|
[7] http://time.com/collection/davos-2019/5502592/china-social-credit-score/ |
|
|
|
## AUTOREN |
|
|
|
İshak Eren |
|
|
|
## TAGS |
|
|
|
taz.gazete |
|
Özgürlükler |
|
|
|
## ARTIKEL ZUM THEMA |
