 |
# taz.de -- İktidar yok, hiç kimseye: Almancayı anarşist şarkılarla öğr… |
|
|
|
> 70'lerde Almanya'yı sallayan solcu rock grubu Ton Steine Scherben'in |
|
> şarkı sözleriyle Almanca'yı öğrenmeyi deneyin. |
|
|
 |
Bild: Anarşist hareketin en önemli sloganlarından: “Keine Macht für Niema… |
|
|
|
Almanca zor bir dil. Ben bu dili öğrenmeye geç sayılabilecek bir yaşta, |
|
28’inde başlamış biri olarak bu zorlukla yakından tanışıyorum. Mark |
|
Twain’in “Korkunç Alman Dili“ başlıklı meşhur [1][makalesi] pek güz… |
|
anlatır: Bu dil, kurallarla doludur ve daha kötüsü, bazen kurallara |
|
verilebilecek örnek sayısı, kuralın istisnalarına verilebilecek örnek |
|
sayısından daha az olabilir. Fakat esas mesele yine de bu kuralların |
|
hepsini ezberlemekten ibaret değil. Zorlu Almanca sınavlarında yüksek |
|
performans sergilemiş ama buna rağmen birileriyle iki kelime etmekte müthiş |
|
zorluk yaşayanlar var. |
|
|
|
Keza bu dil, kitaplardan öğrenilen kuralları, konuşmak için ihtiyaç duyul… |
|
bir duygu ile birleştirmenin oldukça zor olduğu bir dil. Ben, gramer |
|
kitaplarında bulamadığım bu duyguyu, Ton Steine Scherben isimli bir müzik |
|
grubunda buldum. Ton Steine Scherben, Alman bir protest rock grubu. |
|
Müzikleri, 70’li yılların mücadele ruhunun, devrimci romantizminin |
|
izleriyle dolu. Eğer o romantizmle bağ kurmanızı sağlayacak bir hikâyeniz |
|
varsa, tamam işte: Grubun şarkıları, Almanca öğrenmenize yardımcı olabi… |
|
|
|
Bu yazı ilgilisine Almanca öğrenme derdiyle baş etmek adına bir metot |
|
önerirken, ilgisizineyse çağına damga vurmuş, solcu bir Alman müzik |
|
grubunun kısa hikâyesini aktarma niyeti taşıyor. Tabii günün sonunda |
|
kendinizi molotof kokteylleri üzerine düşünürken, patronunuzu pataklamaya |
|
giderken ya da duvarlara „İktidar yok, hiç kimseye!“ yazarken bulmanız |
|
mümkün. İyi mi, kötü mü, siz karar verin. |
|
|
|
Gelelim Ton Steine Scherben'in hikâyesine… |
|
|
|
Grup, Berlin’de 1970 yılında, ikisi de “Ralph“ adını taşıyan 20’li |
|
yaşlarındaki iki delikanlı tarafından kuruluyor (gerçek adı Ralph Möbiüs |
|
olan Rio Reiser ile gerçek adı Ralph Peter Steitz olan R.P.S. Lanrue). Rio |
|
Reiser, grubun adının Troya kentinin kalıntılarını ortaya çıkaran arkeo… |
|
Heinrich Schliemann’ın bir cümlesine dayandığını söylüyor: “Was ich… |
|
Ton, Steine, Scherben.“ (Bulduğum, balçık -aynı zamanda ses anlamına da |
|
geliyor-, taşlar, cam kırıklarıydı.) Grubun basçısı Kai Sichtermann’a |
|
göreyse bu isim, Doğu Almanya’da bir işçi sendikası olan “VEB Bau Stei… |
|
Erden“e uzanan bir çağrışımın ürünü. |
|
|
|
İlk şarkılar “Macht kaputt, was euch kaputt macht“ (Sizi kıranı/bozan�… |
|
de kırın/bozun) ve “Wir streiken“ (Grev yapıyoruz) içinden özellikle i… |
|
anarşist hareketler içinde ve özellikle ev işgalcileri arasında yıllara |
|
yayılan bir popülerlik kazanıyor. Bugün bile bu şarkı, Alman protest |
|
müziğinin temel taşlarından biri olarak anılmaya, protestolarda ve |
|
alternatif mekânlarda çalınmaya devam [2][ediyor]: |
|
|
|
[…] |
|
|
|
Savaş uçakları uçuyor / Bomber fliegen |
|
|
|
Tanklar dolaşıyor / Panzer rollen |
|
|
|
Polisler vuruyor / Polizisten schlagen |
|
|
|
Askerler ölüyor / Soldaten fallen |
|
|
|
Patronları korumak / Die Chefs schützen |
|
|
|
Hisseleri korumak / Die Aktien schützen |
|
|
|
Hukuku korumak/ Das Recht schützen |
|
|
|
Devleti korumak / Den Staat schützen |
|
|
|
Bizden! / Vor uns! |
|
|
|
Sizi kıranı siz de kırın / Macht kaputt, was euch kaputt macht! |
|
|
|
Bu iki şarkının Berlin’in bugün “Küçük İstanbul“ olarak anılan K… |
|
semtinde kaydedilmesi ardından grup, şans eseri, bazı kaynaklara göre 50 |
|
bin, bazı [3][kaynaklara] göre 100 bin seyircinin önüne çıkma fırsatı |
|
buluyor. Almanya’nın Baltık Denizi üzerindeki adası Fehmarn’da, 6 Eylül |
|
1970’te düzenlenen “Love and Peace“ Festivali’nde sahneye çıkan grup… |
|
sonra meşhur olan seyirci ve medya önündeki haşarılıklarının ilk işare… |
|
de burada veriyor. Rio Reiser, sahnede sanatçıların parasının ödenmediği… |
|
duyuruyor ve seyircileri “organizatörleri yere çalmaya“ davet ediyor. İlk |
|
ateşe verilen, festivali tertip edenlerin bürosu oluyor ve ardından sıra |
|
sahneye de geliyor. Grup, katıldığı festivali kendi çıktığı sahneyle |
|
birlikte ateşe veren bir haşarılar topluluğu olarak kısa sürede nam |
|
salıyor. |
|
|
|
Yazılı medyayla iletişim kurmayı asla beceremeyen ve anlaşılan becermek de |
|
istemeyen grubun üyelerinden Nikel Pallat, 1971 yılında WDR televizyonunda |
|
„Ucu açık“ isimli programa katılıyor. Katılımcıların sigaralarını |
|
tellendirerek grubun “Seni kıranı sen de kır“ şarkısını tartıştı�… |
|
tarihli programda Pallat, televizyonun boktan, liberal yayınlar yapan bir |
|
organ olduğu ve toplum üzerindeki baskının hiçbir şekilde değişmediği |
|
tespitini yapıyor. Pallat, „İşte bu yüzden bu masayı kıracağım“ diy… |
|
cebinde getirdiği baltayı masa üzerine indirmeye [4][başlıyor]. |
|
|
|
Fakat “masa da masa“, belki kapitalizmi imlercesine kırılmak bilmiyor. Pes |
|
eden Pallat, bu kez mikrofonları yerlerinden kopartıp cebine koyuyor ve bu |
|
mikrofonlara „gerçekten mücadele eden gençler için ihtiyacı olduğunu“ |
|
söylüyor. |
|
|
|
Sahip oldukları bu radikal tavırla grubun plak üreticileriyle anlaşabilmesi |
|
elbette beklenemezdi. Bu yüzden kendi firmalarını, David Volksmund |
|
Prodüksiyon’u [5][kuruyorlar]. Bunu ilk albüm, “Warum geht es mir so |
|
dreckig?“ (Neden böyle boktan halim?) takip ediyor. |
|
|
|
İlk albümdeki şarkıların önemli bölümü, kapitalist kentin ve toplumsal |
|
ilişkilerin ve ailenin bireye “salladığı parmağa“, yüklediği sorumlu… |
|
isyanı ve özgürlük isteğini içeriyor. Açılış şarkısı “Ich will n… |
|
werden, was mein Alter ist“ (Babam gibi olmak istemiyorum), evde çocuğuna |
|
“yaptığı işlerin boş olduğunu, bu şekilde hiçbir zaman ailesini |
|
doyuramayacağını ve hatta evlenecek birini bile bulamayacağını“ söyley… |
|
bir babadan [6][bahsediyor]: |
|
|
|
Ama ben babam gibi olmak istemiyorum /Aber ich will nicht werden, was mein |
|
Alter ist |
|
|
|
Babam gibi olmak istemiyorum /Ich will nicht werden, was mein Alter ist |
|
|
|
Bunu bırakmak istiyorum, para umurumda değil /Ich möchte aufhören und |
|
pfeifen auf das Scheißgeld |
|
|
|
Bu böyle devam ederse dünyayla işim kalmaz, biliyorum /Ich weiß, wenn das |
|
so weitergeht, bin ich fertig mit der Welt |
|
|
|
Çalışmak hayatı tatlı kılıyor, makine yağı kadar tatlı /Arbeit macht … |
|
Leben süß, so süß wie Maschinenöl |
|
|
|
Gün boyu asla yapmak istemediğim şeyler yapıp duruyorum /Ich mach den |
|
ganzen Tag nur Sachen, die ich gar nicht machen will |
|
|
|
Patronuma güzel bir dayak çekmek istiyorum /Ich möchte gern mal meinem Chef |
|
die Möbel gerade ziehn |
|
|
|
[…] |
|
|
|
## İktidar yok, hiç kimseye |
|
|
|
Grubun ilk albümden hemen bir yıl sonra, 1972’de çıkan ikinci albümünün |
|
adı, hâlâ Alman anarşist hareketinin en önemli sloganlarından biri: “Ke… |
|
Macht für Niemand“ (İktidar yok, hiç kimseye) Albüme adını veren şark�… |
|
grubun en meşhur şarkısı olmakla kalmıyor, Alman rock müziğinin ölüms�… |
|
klasikleri arasında da [7][sayılıyor]: |
|
|
|
Özgür değilim, seçtiğim sadece / Ich bin nicht frei und kann nur wählen |
|
|
|
Hangi hırsızın beni soyacağı / Welche Diebe mich bestehlen |
|
|
|
ve hangi katilin emirler yağdıracağı/ welche Mörder mir befehlen |
|
|
|
Bin kere kanadım ve onlar beni unuttu / Ich bin tausendmal verblutet und |
|
sie ham mich vergessen |
|
|
|
Bin kere öldüm açlıktan, onlar boğazlarına dek tıkındılar /Ich bin |
|
tausendmal verhungert und sie war'n vollgefressen |
|
|
|
Güneyde, batıda, doğuda ve kuzeyde / Im Süden, im Westen, im Osten, im |
|
Norden |
|
|
|
Bizi öldürenler her yerde aynı / Es sind überall dieselben, die uns |
|
ermorden |
|
|
|
Her şehirde ve her ülkede / In jeder Stadt und in jedem Land |
|
|
|
Yaz bu sloganı duvarların hepsine / Schreibt die Parole an jede Wand |
|
|
|
Yaz bu sloganı duvarların hepsine / Schreibt die Parole an jede Wand |
|
|
|
İktidar yok, hiç kimseye! / Keine Macht für Niemand! |
|
|
|
İktidar yok, hiç kimseye! / Keine Macht für Niemand! |
|
|
|
[…] |
|
|
|
Grubun o günlerin ardından dalga dalga yayılan şöhreti, Berlin Duvarı’n… |
|
aşarak Doğu Almanya’ya ulaşıyor ve diktatörlüğün çözülmeye başlad… |
|
dönemde, 1987 yılında Doğu Berlin’de bir konsere davet ediliyorlar. (Grup, |
|
1985 yılında dağılıyorsa da özellikle Rio Reiser, grubu temsil etmeyi |
|
sürdürüyor.) Bu konser, binlerce Doğu Almanya yurttaşının istihbarat ör… |
|
Stasi ve ceberrut devlet aygınının gözleri önünde “Bu ülke o ülke de�… |
|
diye haykırdığı tarihi bir an olarak kayıtlara geçiyor. Bu büyülü ana … |
|
maalesef yalnızca bir ses kaydı var ama o bile oradaki duyguyu bir miktar |
|
olsun bugüne taşımaya [8][yetiyor]. |
|
|
|
Şarkı, esasen kapitalist kentin orta yerinde sıkışıp kalmış birinin öz… |
|
bir ülkeye hasretini anlatıyor; fakat burada, Doğu Almanya Cumhuriyeti'nin |
|
kalbinde, başka bir bunaltının ve özgürlük isteğinin yurduna dönüşüy… |
|
Reiser, piyanonun başında yalnız. Alkışlar ve çığlıklar arasında tuş… |
|
usul usul dokunmaya başlıyor ve “Der Traum ist aus“ (Rüya sona erdi) |
|
şarkısını söylüyor: |
|
|
|
Rüyamda gördüm, savaş bitmişti / Ich hab geträumt, der Krieg wär vorbei |
|
|
|
Sen buradaydın ve biz özgürdük / Du warst hier, und wir waren frei |
|
|
|
Ve parıldıyordu sabah güneşi / Und die Morgensonne schien |
|
|
|
Tüm kapılar açılmıştı ve boşalmıştı zindanlar / Alle Türen waren of… |
|
Gefängnisse war'n leer. |
|
|
|
Ne silah kalmıştı geriye ne de savaşlar / Es gab keine Waffen und keine |
|
Kriege mehr. |
|
|
|
Bu, cennetti. / Das war das Paradies. |
|
|
|
İkinci Dünya Savaşı’nın hemen ardından doğmuş mücadele neslinin ve d… |
|
karşı doğmuş Alman gencinin kimileyin fazlaca romantizme bulanan |
|
özlemleriyle dolu bir şarkı. Bir rüyadan bahsediyor ama nakaratında |
|
sürekli, “Rüya sona erdi ama onun gerçek olması için her şeyimi verece�… |
|
diye haykırıyor. Bir dizesi ise rüyalara dalıp gitmeyi tümden reddediyor ve |
|
yüzünü buz gibi gerçeğe dönüyor: |
|
|
|
Var mı yeryüzünde / Gibt es ein Land auf der Erde, |
|
|
|
bu rüyanın gerçek olduğu bir ülke? / Wo dieser Traum Wirklichkeit ist? |
|
|
|
Gerçekten bilmiyorum. / Ich weiß es wirklich nicht. |
|
|
|
Bildiğim tek bir şey var, evet bundan eminim / Ich weiß nur eins und da bin |
|
ich mir sicher: |
|
|
|
Bu ülke o ülke değil! / Dieses Land ist es nicht. |
|
|
|
Bu ülke o ülke değil!/ Dieses Land ist es nicht. |
|
|
|
Ton Steine Scherben, 1985’teki dağılma ardından bir kez daha toparlanıyor… |
|
da ürettikleri albümler “Unutulmayanlar“ tadında kalıyor ve ilk iki alb… |
|
gücüne bir daha yetişemiyor. Grubun efsanesi, dikbaşlılığın sembol ismi… |
|
Reiser ise 20 Ağustos 1996’da, aşırı alkol tüketiminin yol açtığı bi… |
|
kanama nedeniyle, henüz 46 yaşındayken hayata veda ediyor. Bir dönemler |
|
grubun menajerliğini yapan Almanya Parlamentosu Başkanvekili Claudia Roth, |
|
onu şu cümlelerle [9][anıyor]: “Ben Rio’dan o günlerde anlatamayacağım |
|
kadar çok şey öğrendim. Sahnenin gücü, duyguların büyüsü. Rio gerçek… |
|
özgündü; o, 'Ben, kendim olmak istiyorum!’ diyen bir çığlıktı.“ |
|
|
|
Ton Steine Scherben, duyguyla yaşayan ve duyguyla söyleyen bir grup olarak |
|
önemini ve etkisini korumayı sürdürüyor. Şarkıları, daha fazla insana |
|
ulaşabilmek adına bilinçli olarak anlaşılır bir dil tercih etmeleri |
|
nedeniyle de, Almanca öğrenme derdine düşmüş olanlar için bir [10][olana… |
|
Ben, şarkı sözlerini önce sözlük yardımıyla çevirmeyi, ezberleyene dek |
|
okuyarak takip etmeyi bir yöntem olarak benimsedim ve çok verim aldım. Aynı |
|
dertten muzdarip olan herkese öneririm. |
|
|
|
17 Jan 2019 |
|
|
|
## LINKS |
|
|
 |
[1] http://www.viaggio-in-germania.de/twain-schreckliche-dt-sprache.pdf |
|
[2] https://www.youtube.com/watch?v=QT2Hk88qIwQ |
|
[3] http://www.tonsteinescherben.de/news/tssstorybeigermanrockev.html |
|
[4] https://www.youtube.com/watch?v=tN1GEiO1vmI |
|
[5] https://www.tagesspiegel.de/kultur/alles-und-noch-viel-mehr/742374.html |
|
[6] https://www.youtube.com/watch?v=DqL8FQZRknQ |
|
[7] https://www.youtube.com/watch?v=pvxOQIhdjC0 |
|
[8] http://www.youtube.com/watch?v=buiArMiXE2g |
|
[9] http://www.spiegel.de/einestages/rio-reiser-20-todestag-das-alles-und-noch-… |
|
[10] https://www.indiepedia.de/index.php/Musik_ist_eine_Waffe |
|
|
|
## AUTOREN |
|
|
|
Osman Oğuz |
|
|
|
## TAGS |
|
|
|
taz.gazete |
|
Kültür |
|
|
|
## ARTIKEL ZUM THEMA |
