# taz.de -- Eminönü'nden Kapalıçarşı'ya dolar turu: Gözler kurda, esnaf zorda

	# taz.de -- Eminönü'nden Kapalıçarşı'ya dolar turu: Gözler kurda, esnaf …

	> Türk lirası, yılbaşından beri yüzde 50 civarında değer kaybetti. Emin…
	> esnafı zor günler geçiriyor. AKP iktidarı ‚dış güçleri‘ suçlarke…
	> „önümüzü göremiyoruz“ diyor.

	Bild: „Kimi döviz büfeleri gün bitmeden kepenkleri indirirken, diğerlerin…

	Eminönü’nün ana yolları hareketli ve kalabalık. Kentin dar ve orta gelir…
	sakinleri ve çoğunluğu Arap olan turistler, dondurma ve parfüm satıcıları
	ve sokaktan geçenleri mağazalarına çekmeye çalışan mağaza sahipleri, ana
	sokakları doldurmuş. Eminönü, İstanbul’da hem perakende hem toptan satı…
	mağazalarının çok fazla olduğu ve ticaretin yoğun olduğu tarihi bir semt.
	İç çamaşırı ve çorap satan oldukça büyük ama tenha bir mağazada, ma�…
	sahibi kasada komşu esnafla konuşuyor. Canları sıkkın. Dolardan, altından
	ve ABD’den bahsediyorlar.

	Komşu esnaf Mehmet Kahraman, “Vatandaş bitti!“ diye yakınıyor; “Hepim…
	sermayesi yüzde 60 düştü! Bu kadar basit. Eskiden 100 lira olan paramız
	şimdi 40 lira!“

	## “Hepimiz batıyoruz“

	Lastik üretip satan Kahraman, hammadde olarak polyester iplik lateksi
	dolarla aldığını, üretimini iç piyasaya TL’yle sattığını söylüyor…
	dökülmüş ve ağarmış kırklı yaşlarındaki Kahraman, TL alacaklarının…
	kaybedeceğinden dolayı öfkeli: “Herkesin elinde TL üzerinden verilmiş uz…
	vadeli çekler var, hepsi çöp oldu. Hepimiz batıyoruz, kafayı da yiyoruz.“

	Yılbaşından bu yana dolar karşısında yüzde 50 civarında değer kaybeden…
	Cuma günü serbest düşüşe geçti ve bir günde yüzde 15 geriledi. Pazarte…
	günü Merkez Bankası’nın aldığı önlemler, TL’deki değer kaybını b…
	frenlediyse de piyasa dengelenmekten oldukça uzakta. Kahraman “Önümüzü
	göremiyoruz. Yarın ne olacağını kimse bilmiyor, fiyatları bilmeyince mal …
	satılamıyor“ diyor. Eminönü’nde kimi esnafın satışları, döviz kurl…
	dalgalanma nedeniyle durmuş vaziyette.

	İç çamaşırı ve çorap satan mağazanın sahibi ellerini kafasının arkas…
	birleştirip hafifçe arkasına yaslanıyor, kurları bir noktadan sonra takip
	etmeyi bıraktığını, moralinin bozulduğunu anlatıyor. Eliyle yaklaşık 3…
	metrekarelik mağazayı gösterip, “Gelecek hafta bayram. Türk halkı bayram
	öncesi alışverişi sever, ama bak, kimse yok“ diyor. Etrafta renk renk
	çoraplar, kutu kutu ürünler arasında sadece mavi tişörtleriyle çalışan…
	görülüyor; müşteri neredeyse yok.

	## „Kiminin doları, kiminin Allah’ı var“

	Mağaza sahibi “başı belaya girmesin“ diye ismini vermek istemiyor. Nitek…
	İçişleri Bakanlığı Pazartesi günü sabah saatlerinde yaptığı açıkla…
	„Sosyal medyada dolar kur yükselişini provoke edici paylaşım yapan 346
	hesap tespit edilmiş, adli tahkikata başlanmıştır“ açıklaması yaptı.…
	arada siyasi iktidarın yüzde 90 oranında kontrole sahip olduğu medyada 9
	gazete Erdoğan’ın “Oyununuzu gördük, meydan okuyoruz“ sözlerini man�…
	taşıdı. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, önceki krizlerde olduğu gibi,
	yaşananların nedenini, “dış güçlerin Türkiye üzerindeki oyunu“ olar…
	niteledi. Erdoğan Salı günü yaptığı konuşmada ise ABD'nin elektronik
	ürünlerine boykot uygulanacağını ifade ederken, „Onların iPhone'u varsa
	öbür tarafta Samsung var. Kendi ülkemizde Venus var, Vestel var.“ dedi.

	Türkiye’de 20 aydır tutuklu olan Amerikalı Rahip Andrew Brunson’ın ülk…
	gönderilmesini isteyen ABD, önce Türkiye’den iki bakanın ABD’deki mal
	varlıklarını dondurdu. Cuma günü ise Trump attığı bir tweetle alüminyu…
	çelikte gümrük vergilerinin ikiye katlanmasına onay verdiğini açıkladı.…
	gelişmeler, yüksek dış borç ve cari açık nedeniyle uzun süredir kırıl…
	olan Türk ekonomisini sarsarken, TL’nin hızla değer kaybetmesine neden
	oldu.

	Ankara Üniversitesi Öğretim Üyesi, ekonomi profesörü Yalçın Karatepe
	“TL’nin değer kaybı hepimizin hayatını etkileyecek, bundan kaçınmak m…
	değil“ diyor. Karatepe’ye göre bu gelişmelerin vatandaş üzerindeki etk…
	öncelikle enflasyon üzerinden olacak. Enflasyon çok hızlı bir şekilde
	yükselecek, bu da insanların satın alma gücünde ve refah seviyesinde düş…
	neden olacak. Ayrıca faaliyetleri yavaşlayan, borçlarını ödemede güçlük
	yaşayan şirketlerde işten çıkarmalar başlayacak, işsizlik artacak.

	Beyazıt’ta yer alan Kapalıçarşı’da küçük bir kafesi olan Mahsun Asl…
	enflasyon yüzünden artan limon ve kahve fiyatları ve dükkan kirası
	giderlerinden yakınıyor. Ona göre Erdoğan’ın dikbaşlılığı ve tüm d…
	kavga ediyor olması piyasayı kötü etkiliyor. Peki vatandaşın bunlara kar�…
	tepkisini göstermesi mümkün mü? Aslan’a göre çok zor; “Önceden biber…
	yemeye razıydık, artık insanlar cezaevine atılıyor.“

	Kapalıçarşı’da ise genel olarak işler bir sene önceye göre biraz daha
	yolunda görünüyor. Ülkede gerçekleşen terör saldırılarının üzerine …
	önce Rusya ile, geçen seneyse Almanya ile yaşanan diplomatik krizler
	eklenince, ülkeye gelen turist sayısında ciddi bir düşüş yaşanmıştı.…
	geçen zamanda kapanan dükkanların yerine yenileri açılmış.

	## “Memnun olan da var“

	Çarşıda 30 yıldan fazla süredir halı satan 49 yaşındaki Yavuz Özdemir,
	işlerinde nispeten düzelme olsa da “eski iyi günlerin“ geri gelmediğini
	anlatıyor. Nedeniyse Batılı turistin gelmemesi: “Halının en iyi müşter…
	Avrupalılar ve Amerikalılar, şimdi biz Hintliler, Pakistanlılar ve
	Araplarla iş yapmaya çalışıyoruz.“ Özdemir’e göre Türkiye’nin pol…
	batıya yönelik olmamasından ötürü, “bilinçli turistler“ özgürlükl…
	olmayan bir ülkeye gelip ekonomiye destek vermek istemiyor.

	Özdemir dövizin TL’ye karşı değer kazanmasının işlerine pozitif bir �…
	yansıyacağını anlatıyor. Dolarla satış yapan Özdemir, bu kur krizinden
	karlı çıkanlardan. Yine de o Batılı turistin ülke ve işleri için önemi…
	altını çiziyor ve ekliyor; “Ülkem için endişeliyim.“

	Tüm bu finansal gelişmeler içinde en riskli görülen sektörlerden birisi,
	yüksek döviz borcu olan bankacılık sektörü. TL’nin sert düşüşünün…
	bankacılık sektörü, Pazartesi günü borsada yaklaşık yüzde 10 değer
	kaybetti. Eminönü’nde insanların kuyruk oluşturduğu bir döviz büfesinin
	yakınında, annesiyle birlikte bir çaycıda oturan Naciye Şen var. O da
	kaygılı. Bankaların sorunlu kredilerini devralıp tahsil etmeye çalışan
	varlık yönetim şirketlerinden birinde çalışıyor. Bundan sonra borçlular…
	tahsilat yapmanın zorlaşacağını söylüyor ve ekliyor, “Bankalar batarsa,
	bizim işimiz de batar.“ İşini kaybetme endişesi taşıyor. Ona göre de t…
	bunların sorumlusu Trump, ama Erdoğan’ı da kısmen sorumlu tutuyor: “O k…
	atar yapmasına gerek yok, çünkü o atar yaptıkça dolar tavan yapıyor.“

	Eminönü’nde her köşede insanlar kaygıyla dolardan söz ediyor. Döviz
	büfeleri, herhangi bir kayba uğramamak için dövizi yüksek fiyattan satıp,
	düşükten alıyorlar. Kimi döviz büfeleri gün bitmeden kepenkleri indirirk…
	diğerlerinin önünde kuyruklar uzuyor; vatandaşlar, daha makul olan döviz
	büfelerinde dolar alıp satıyor. Gelip geçenler döviz tabelalarının
	fotoğrafını çekmeye devam ediyor.

	İki kişi, dar ve kalabalık bir sokakta durmuş döviz büfesinin önündeki
	tabelaya bakıyorlar. Arada telefonlarını kontrol ediyor, kendi aralarında
	ufak değerlendirmeler yapıyorlar. Aralarından genç olanın ismi Mehmet
	Seferi; elinde mavi, minik bir çanta var. Çantanın kulpunu bileğinden,
	geçirmiş düşünceli bir şekilde bekliyor; “Biraz dövizimiz var, satsak …
	tutsak mı, diye düşünüyoruz.“

	Saçlarının üst kısmı, Türkiye’deki gençlerin takip ettiği modaya uyg…
	şekilde uzun bırakılmış; alt tarafıysa kazınmış. Seferi, “Dövizdeki…
	çıkıştan etkileniyoruz tabii“ diye konuşuyor. Babasıyla birlikte cep
	telefonu parçaları satan bir bayii işletiyorlar. Ürünler yurtdışından
	geldiğinden dolayı sattıkları ürünlerin maliyetlerinin sürekli arttığ�…
	belirtiyor; “Bir ürünü haftaya ne kadar satacağını bilememek
	endişelendiriyor.“ Şimdi, ellerindeki dövizi değerlendirmeye çalışıyo…

	AKP iktidara geldiği 2002 yılında 5 yaşında olan Seferi, yaşanan döviz
	kriziyle Erdoğan’ın ekonomi yönetimi arasında herhangi bir ilişki kurmuy…
	“Onun elinde olmayan sebeplerle oldu, bunu biliyoruz.“

	TL’deki değer kaybının etkilerinin vatandaş üzerindeki etkilerini
	önümüzdeki aylarda ciddi bir şekilde göstermesi bekleniyor. Ekonomist
	Karatepe, yaşanan sorunun çözümü için öncelikle ekonomi yönetiminin do�…
	teşhisine ihtiyaç olduğunu söylese de bu konuda iyimser değil;
	“Açıklamalara baktığımızda, hamasi söylem devam ediyor. Bunun Türkiye…
	karşı bir operasyon olduğu söyleniyor.“

	## Dış güçler mi, ekonomi yönetimi mi?

	AKP’nin sürekli 'dış güçler’ bahanesine sığınmasını eleştiren an…
	partisi CHP’nin Genel Başkan Yardımcısı Aykut Erdoğdu ise sosyal medya
	üzerinden yaptığı açıklamada, “Türkiye’yi iflasın eşiğine getiren…
	güçler‘ diye ağlamaya hakkı yok“ ifadelerini kullandı. Yine de ülkede
	“ABD’ye karşı birlik olunması gerektiği“ fikrinde olanlar çoğunlukt…
	Aslında ekonomistler, uzun süredir “kırılgan“ olarak adlandırdıkları…
	notu devamlı düşürülen Türkiye ekonomisinde bir kriz beklemektelerdi.

	Nobel ödüllü ekonomist Paul Krugman ise, 11 Ağustos günü NYTimes’a yazd…
	makalede Türkiye’de yaşananları 1998 Asya Krizi’ne benzetirken, „Dış…
	gelen borcun 'aniden durmasına’ neyin neden olduğu çok da önemli değil.
	Ekonomi politikalarının başına damadın atanması gibi iç gelişmeler
	olabilir, ABD faiz oranlarındaki artış olabilir.“ diyor. Krugman önemli
	olanın “dış borcun ekonomiyi ölümcül bir sarmal karşısında kırılga…
	olması“ olduğunu vurguluyor.

	Döviz büfesinin önünde oğluyla bekleyen cep telefonu satıcısı Baba
	Hayrullah Seferi, 16 yıldır iktidarda olan Erdoğan’ın şu ana kadar
	karşılaştığı krizlerden başarılı bir şekilde çıktığını anlatıy…
	de aynı şekilde mi sonuçlanacak, şimdilik emin değiller. Baba-oğul
	Seferiler, eller çenede, gözleri tabloda arada cep telefonlarını kontrol
	ederek, doların bundan sonra yönünü tahmin etmeye çalışıyorlar. Tüm
	Türkiye, günlerdir aynı şekilde doların seyrini takip ediyor.

	14 Aug 2018

	## AUTOREN

	Tuğba Tekerek

	## TAGS

	taz.gazete
	Toplum
	Politika
	taz.gazete

	## ARTIKEL ZUM THEMA