 |
# taz.de -- Patataz – kelime bilimi: Godfather misali |
|
|
|
> Mahalle kabadayılarının anlaşmazlıkları çözmek için verdikleri karara |
|
> racon derler. Peki kim, kime, nerede, ne zaman ve niçin racon keser? |
|
|
 |
Bild: “Eğer racon kesilecekse bu raconu bizzat kendim keserim.“ |
|
|
|
Bir kelimenin bir dilden diğerine geçerken anlamının değişmesi ilgi çeki… |
|
Örneğin Türkiye’de pavyonlarda müşterilere onların kız arkadaşları g… |
|
davranmakla görevli kadınların işine konsomasyon, bu kadınlara da |
|
konsomatris denir. Fransızcadan aldığımız bu iki kelimenin asıl anlamları |
|
sırasıyla “tüketmek“ (consommation) ve “tüketici“ (consommatrice). |
|
|
|
Türkiye’de consommation yapan consommatrice’ler de tüketir hem de bol bol |
|
tüketir ama hesabı masalarına oturdukları müşterileri öder. Bu |
|
işletmelerdeki mönülerde de her şey için açık açık iki fiyat yazar: M�… |
|
kendi içerse yirmi lira olan içki, konsomatris tarafından içilirse kırk |
|
liradır. Gerçi duyduğum kadarıyla öyle yerlerde yiyip içilenin önemi |
|
olmuyor çünkü bir şekilde cebinizde ne kadar para varsa alıyorlar. |
|
|
|
## Bir tür “girlfriend experience“ |
|
|
|
Bildiğim kadarıyla Almanca’da konsomatris’i karşılayan bir kelime yok. |
|
(Amerikan İngilizce’sinde 1930’larda “B-Girl“ var ama B-Girl de tam |
|
karşılamıyor çünkü konsomatrisler, müşterileriyle, içki ısmarladıkla… |
|
sürece “kocacığım, sevgilim“ falan diye konuşup, öyle davranıyorlar.… |
|
tür “girlfriend experience“ ama seks yok, bütün ilişki masada sevgili g… |
|
davranmak. |
|
|
|
Bu ilişkide “kocacığım“ hitabının çok kullanılmasından anladığı… |
|
kendi eşiyle içkili yerlere gitmek istemeyen, hatta eşinin evden çıkmasın… |
|
bile hoş karşılamayan erkekler, filmlerde falan gördüğü insan gibi karı |
|
koca bir yere gidip iki kadeh içki içenlere olan özentilerini bu şekilde |
|
gideriyorlar. |
|
|
|
## Racon kesen serseriler |
|
|
|
Benzer bir kelimesiyse racon. Türkçe’den geçmiş hâlini Duden’de bulama… |
|
ama Duden’de 2013’te Almanya’da yılın gençlik kelimesi seçilen Babo�… |
|
bulamadım. Bakarsınız Haftbefehl kardeşimiz (Hafti Abi) bir de racon diye |
|
şarkı yapar da bu sefer “die Racon“ diye yepyeni bir kelime armağan |
|
ediverir Almanca’ya. |
|
|
|
Racon bize İtalyanca’dan geçmiş, İtalyanca’da gerekçe, mantık kullanma |
|
anlamı var. Bizde ise argoda mahalle kabadayılarının anlaşmazlıkları ç�… |
|
için verdikleri karar, bir tür itlik kopukluk muktesabatı belirleme |
|
anlamına kavuşmuş. O yüzden Türkçe’deki racon kelimesinin karşılığ�… |
|
itlik kopukluk muktesabatı anlamına gelen bir Almanca kelime varsa o da |
|
kullanılabilir. |
|
|
|
Neticede bu racon kesen, birbirini bıçaklayan, adam döven, haraç kesen |
|
serseriler, aralarında bir sorun yaşadıklarında polise, savcıya, hakime |
|
gidecek değiller. Bu adamlar zaten toplumun üzerinde uzlaştığı kuralları… |
|
çerçevesinde hareket ettiği kanunları her gün çiğniyorlar ve “racona“ |
|
ihtiyaç duydukları konular da en hafifinden ihkak-ı hak, yani hiçbir |
|
yetkiye sahip olmadan adaleti sağlama konuları. |
|
|
|
## Marlon Brando ve Robin Hood |
|
|
|
Hani ünlü Godfather filminin başında Marlon Brando kendisine gelen |
|
sorunları çözüyor ya, işte ona racon diyebiliriz herhâlde. Dikkat edersen… |
|
Marlon Brando “racon keserken“ kendisine gelenlerin dertlerine o an için |
|
derman oluyor, sorunlarını çözüyor ama bir yandan da onları kendine borç… |
|
kılıyordu. |
|
|
|
Zaten bu dünyadaki organize suç şebekelerinin herhâlde tarih boyu |
|
kullandıkları bir yöntem: Robin Hood zenginden alıp fakire veriyorsa bile |
|
muhtemelen zenginden on alıp fakire bir veriyor ama karşılığında da yeri |
|
geldiğinde fakirin kendisini saklamasını, peşine düşen olursa korumasını |
|
falan sağlamış oluyordu. |
|
|
|
Zamanında Anadolu eşkıyaları halk tarafından seviliyorsa halkın |
|
karşısındaki güçlerle savaştıkları için seviliyordu. Ha bir faydaları |
|
oluyorsa da dediğim gibi karşılığında bir çıkar beklentileri de oluyord… |
|
|
|
## Kabadayı yolu |
|
|
|
Yine aynı şekilde, garip bir şekilde romantize edilen İstanbul kabadayılar… |
|
da egemenliklerini kurdukları mahallede halka boşuna çorba dağıtmıyor, ye… |
|
geldiğinde kendi işlediği suçları üstlensinler, kanuna karşı kendisine |
|
kalkan oluştursunlar diye dağıtıyordu. |
|
|
|
Mahalle halkı kendi aralarındaki sorunları da karakola, mahkemeye taşımak |
|
yerine daha kısa yoldan ve beklemeden çözmek için kabadayıya başvuruyordu. |
|
Zaten biri kabadayıya değil de mahkemeye taşısa bu sefer kabadayının |
|
kestiği racona ters bir iş yapmış olacağı için başı belaya giriyordu. |
|
|
|
Kısacası raconu kimler keser dediğimizde, otomatik olarak yaşadıkları |
|
sorunları hukuk yoluyla çözmeye niyeti olmayan, mahalle halkına korku salan |
|
serseri takımı keser diyebiliriz. Bu kabadayıların, bir yandan mahallede |
|
terör estirmeye devam etmek, bir yandan da yarattıkları terörü mahalle |
|
halkının gözünde meşru kılmak için ortaya koyduğu hukuka aykırı, ipe … |
|
gelmez kurallara racon deniyor. |
|
|
|
## “Mahkemeye güvenmeyin, kanun benim“ |
|
|
|
Eğer bir yerde racon kesen birileri varsa, orada bildiğimiz anlamda bir |
|
hukuk yok demektir. Raconu kesen, egemen olduğu mahallenin içinde olduğu |
|
dünyanın, üzerinde uzlaşılmış hukuk kaidelerine uymayı reddettiği, |
|
mahallesinde kendisinin koyduğu ve elbette hepsi eninde sonunda kendi |
|
çıkarlarını gözeten kuralların dışında başka bir hukukun, kanunun |
|
uygulanmasını istemediği için racon keser. |
|
|
|
Racon kesmek, halka “Boşuna mahkemeye, polise, mahallenin dışındaki düny… |
|
güvenmeyin, buraların haracını da ben yerim, bahşişini de ben dağıtır�… |
|
kanunu da benim!“ demekten ibarettir. |
|
|
|
3 Sep 2017 |
|
|
|
## AUTOREN |
|
|
 |
Barış Uygur |
|
|
|
## TAGS |
|
|
|
taz.gazete |
|
Toplum |
|
Patataz |
|
taz.gazete |
|
|
|
## ARTIKEL ZUM THEMA |
