% tex2asc-version: 1.2
%
% Aeneid VI.
%
% Contributor: Nicholas Koenig <
[email protected]>
%
% Original publication data:
% Greenough, J. B. _Select_Orations_of_Cicero_.
% Boston: Ginn & Co., 1896.
%
% Version: 0.01 (Beta), 1 August 1994
%
% This file is in the Public Domain.
%
\input ks_macros
\docversion=1.5pt \warnifold
%From
[email protected] Mon Jul 25 13:48:49 1994
%Return-Path: <
[email protected]>
%Received: from mx3.u.washington.edu by stein2.u.washington.edu
% (5.65+UW94.4/UW-NDC Revision: 2.30 ) id AA14328;
% Mon, 25 Jul 94 13:48:49 -0700
%Received: from ctc.ctc.edu by mx3.u.washington.edu
% (5.65+UW94.4/UW-NDC Revision: 2.30 ) id AA16775;
% Mon, 25 Jul 94 13:48:45 -0700
%Received: by ctc.ctc.edu
% (1.38.193.5/16.2) id AA23050; Mon, 25 Jul 1994 13:49:30 -0700
%Date: Mon, 25 Jul 1994 13:49:29 -0700 (PDT)
%From: Nicholas Koenig <
[email protected]>
%Subject: Libellus text
%To:
[email protected]
%Message-Id: <
[email protected]>
%Mime-Version: 1.0
%Content-Type: TEXT/PLAIN; charset=US-ASCII
%Status: OR
\centerline{M.~TULLI~CICERONIS}
\medskip
\centerline{IN C.~VERREM}
\medskip
\centerline{Actio Prima}
\bigskip
% The Senatorial Jurors have a Chance to Retrieve their Reputation
\chap\isec Quod erat optandum maxime, judices, et quod unum ad invidiam vestri
ordinis infamiamque judiciorum sedandam maxime pertinebat, id non humano
consilio, sed prope divinitus datum atque oblatum vobis summo rei
publicae tempore videtur. Inveteravit enim jam opinio perniciosa rei
publicae, vobisque periculosa, quae non modo apud populum Romanum, sed
etiam apud exteras nationes, omnium sermone percrebruit: his judiciis
quae nunc sunt, pecuniosum hominem, quamvis sit nocens, neminem posse
damnari. \isec Nunc, in ipso discrimine ordinis judiciorumque vestrorum,
cum sint parati qui contionibus et legibus hanc invidiam senatus
inflammare conentur, [reus] in judicium adductus est [C.~Verres], homo
vita atque factis omnium jam opinione damnatus, pecuniae magnitudine sua
spe et praedicatione absolutus.
Huic ego causae, judices, cum summa voluntate et expectatione
populi Romani, actor accessi, non ut augerem invidiam ordinis, sed ut
infamiae communi succurrerem. Adduxi enim hominem in quo reconciliare
existimationem judiciorum amissam, redire in gratiam cum populo Romano,
satis facere exteris nationibus, possetis; depeculatorem aerari,
vexatorem Asiae atque Pamphyliae, praedonem juris urbani, labem atque
perniciem provinciae Siciliae. \isec De quo si vos vere ac religiose
judicaveritis, auctoritas ea, quae in vobis remanere debet, haerebit;
sin istius ingentes divitiae judiciorum religionem veritatemque
perfregerint, ego hoc tam adsequar, ut judicium potius rei publicae,
quam aut reus judicibus, aut accusator reo, defuisse videatur.
% Bribery the Defendant's Only Hope
\chap Equidem, ut de me confitear, judices, cum multae mihi a C.~Verre
insidiae terra marique factae sint, quas partim mea diligentia
devitarim, partim amicorum studio officioque repulerim; numquam tamen
neque tantum periculum mihi adire visus sum, neque tanto opere pertimui,
ut nunc in ipso judicio. \isec Neque tantum me exspectatio accusationis
meae, concursusque tantae multitudinis (quibus ego rebus vehementissime
perturbor) commovet, quantum istius insidiae nefariae, quas uno tempore
mihi, vobis, M'. Glabrioni, populo Romano, sociis, exteris nationibus,
ordini, nomini denique senatorio, facere conatur: qui ita dictitat, eis
esse metuendum, qui quod ipsis solis satis esset surripuissent; se
tantum eripuisse, ut id multis satis esse possit; nihil esse tam sanctum
quod non violari, nihil tam munitum quod non expugnari pecunia possit.
% His Designs Patent
\isec Quod si quam audax est ad conandum, tam esset obscurus in
agendo, fortasse aliqua in re nos aliquando fefellisset. Verum hoc
adhuc percommode cadit, quod cum incredibili ejus audacia singularis
stultitia conjuncta est. Nam, ut apertus in corripiendis pecuniis fuit,
sic in spe corrumpendi judici, perspicua sua consilia conatusque omnibus
fecit. Semel, ait, se in vita pertimuisse, tum cum primum a me reus
factus sit; quod, cum e provincia recens esset, invidiaque et infamia
non recenti, sed vetere ac diuturna flagraret, tum, ad judicium
corrumpendum, tempus alienum offenderet. \isec Itaque, cum ego diem in
Siciliam inquirendi perexiguam postulavissem, invenit iste, qui sibi in
Achaiam biduo breviorem diem potularet, --- non ut is idem conficeret
diligentia et industria sua quod ego meo labore et vigiliis consecutus
sum, etenim ille Achaicus inquisitor ne Brundisium quidem pervenit; ego
Siciliam totam quinquaginta diebus sic obii, ut omnium populorum
privatorumque literas injuriasque cognoscerem; ut perspicuum cuivis esse
posset, hominem ab isto quaesitum esse, non qui reum suum adduceret, sed
qui meum tempus obsideret.
% He is Intriguing for Postponement
\chap\isec Nunc homo audacissimus atque amentissimus hoc cogitat.
Intellegit me ita paratum atque instructum in judicium venire, ut non
modo in auribus vestris, sed in oculis omnium, sua furta atque flagitia
defixurus sim. Videt senatores multos esse testis audaciae suae; videt
multos equites Romanos frequentis praeterea civis atque socios, quibus
ipse insignis injurias fecerit. Videt etiam tot tam gravis ab
amicissimis civitatibus legationes, cum publicis auctoritatibus
convenisse. \isec Quae cum ita sint, usque eo de omnibus bonis male
existimat, usque eo senatoria judicia perdita profligataque esse
arbitratur, ut hoc palam dictitet, non sine causa se cupidum pecuniae
fuisse, quoniam in pecunia tantum praesidium experiatur esse: sese (id
quod difficillimum fuerit) tempus ipsum emisse judici sui, quo cetera
facilius emere postea posset; ut, quoniam criminum vim subterfugere
nullo nodo poterat, procellam temporis devitaret.
% But the Court is Incorruptible
\isec Quod si non modo in causa, verum in aliquo honesto praesidio,
aut in alicujus eloquentia aut gratia, spem aliquam conlocasset,
profecto non haec omnia conligeret atque aucuparetur; non usque eo
despiceret contemneretque ordinem senatorium, ut arbitratu ejus
deligeretur ex senatu, qui reus fieret; qui, dum hic quae opus essent
compararet, causam interea ante eum diceret. \isec Quibus ego rebus quid
iste speret et quo animum intendat, facile perspicio. Quam ob rem vero
se confidat aliquid perficere posse, hoc praetore, et hoc consilio,
intellegere non possum. Unum illud intellego (quod populus Romanus in
rejectione judicum judicavit), ea spe istum fuisse praeditum ut omnem
rationem salutis in pecunia constitueret; hoc erepto praesidio, ut
nullam sibi rem adjumento fore arbitraretur.
% Earlier Crimes of Verres
\chap Etenim quod est ingenium tantum, quae tanta facultas dicendi
aut copia, quae istius vitam, tot vitiis flagitiisque convictam,
jampridem omnium voluntate judicioque damnatam, aliqua ex parte possit
defendere? \isec Cujus ut adulescentiae maculas ignominiasque praeteream,
quaestura [primus gradus honoris] quid aliud habet in se, nisi [Cn.
Carbonem spoliatum] a quaestore suo pecunia publica nudatum et proditum
consulem? desertum exercitum? relictam proviciam? sortis
necessitudinem religionemque violatum? Cujus legatio exitium fuit Asiae
totius et Pamphyliae: quibus in provinciis multas domos, plurimas urbis,
omnia fana depopulatus est, tum cum [in Cn. Dolabellam] suum scelus
illud pristinum renovavit et instauravit quaestorium; cum eum, cui et
legatus et pro quaestore fuisset, et in invidiam suis maleficiis
adduxit, et in ipsis periculis non solum deseruit, sed etiam oppugnavit
ac prodidit. \isec Cujus praetura urbana aedium sacrarum fuit
publicorumque operum depopulatio; simul in jure dicundo, bonorum
possessionumque, contra omnium instituta, addicto et condonatio.
% His Reckless Career in Sicily
Jam vero omnium vitiorum suorum plurima et maxima constituit
monumenta et indicia in provincia Sicilia; quam iste per triennium ita
vexavit ac perdidit ut ea restitui in antiquum statum nullo modo possit;
vix autem per multos annos, innocentisque praetores, aliqua ex parte
recreari aliquando posse videatur. \isec Hoc praetore, Siculi neque suas
leges, neque nostra senatus-consulta, neque communia jura tenuerunt.
Tantum quisque habet in Sicilia, quantum hominis avarissimi et
libidinosissimi aut imprudentiam subterfugit, aut satietati superfuit.
\chap Nulla res per triennium, nisi ad nutum istius, judicata est:
nulla res cujusquam tam patria atque avita fuit, quae non ab eo, imperio
istius, abjudicaretur. Innumerabiles pecuniae ex aratorum bonis novo
nefarioque instituto coactae; socii fidelissimi in hostium numero
existimati; cives Romani servilem in modum cruciati et necati; homines
nocentissimi propter pecunias judicio liberati; honestissimi atque
integerrimi, absentes rei facti, indicta causa damnati et ejecti; portus
munitissimi, maximae tutissimaeque urbes piratis praedonibusque
patefactae; nautae militesque Siculorum, socii nostri atque amici, fame
necati; classes optimae atque opportunissimae, cum magna ignominia
populi Romani, amissae et perditae. \isec Idem iste praetor monumenta
antiquissima, partim regum locupletissimorum, quae illi ornamento
urbibus esse voluerunt, partim etiam nostrorum imperatorum, quae
victores civitatibus Siculis aut dederunt aut reddiderunt, spoliavit,
nudavitque omnia. Neque hoc solum in statuis ornamentisque publicis
fecit; sed etiam delubra omnia, sanctissimis religionibus consecrata,
depeculatus est. Deum denique nullum Siculis, qui ei paulo magis
adfabre atque antiquo artificio factus videretur, reliquit. In stupris
vero et flagitiis, nefarias ejus libidines commemorare pudore deterreor;
simul illorum calamitatem commemorando augere nolo, quibus liberos
conjugesque suas integras ab istius petulantia conservare non licitum
est.
% His Guilt is Notorius
\isec At enim haec ita commissa sunt ab isto, ut non cognita sint ab
hominibus? Hominem arbitror esse neminem qui nomen istius audierit,
quin facta quoque ejus nefaria commemorare possit; ut mihi magis
timendum sit, ne multa crimina praetermittere, quam ne qua in istum
fingere, existimer. Neque enim mihi videtur haec multitudo, quae ad
audiendum convenit, cognoscere ex me causam voluisse, sed ea, quae scit,
mecum recognoscere.
% Hence he Trusts in Bribery Alone
\chap Quae cum ita sint, iste homo amens ac perditus alia mecum
ratione pugnat. Non id agit, ut alicujus eloquentiam mihi opponat; non
gratia, non auctoritate cujusquam, non potentia nititur. Simulat his se
rebus confidere, sed video quid agat (neque enim agit ocultissime);
proponit inania mihi nobilitatis, hoc est, hominum adrogantium, nomina;
qui non tam me impediunt quod nobiles sunt, quam adjuvant quod noti
sunt. Simulat se eorum praesidio confidere, cum interea aliud quiddam
jam diu machinetur.
% Previous Attempts at Bribery
\isec Quam spem nunc habeat in manibus, et quid moliatur, breviter
jam, judices, vobis exponam: sed prius, ut ab initio res ab eo
constituta sit, quaeso, cognoscite. Ut primum e provincia rediit,
redemptio est hujus judici facta grandi pecunia. Mansit in condicione
atque pacto usque ad eum finem, dum judices rejecti sunt. Postea quam
rejecto judicum facta est --- quod et in sortitione istius spem fortuna
populi Romani, et in reiciendis judicibus mea diligentia, istorum
impudentiam vicerat --- renuntiata est tota condicio. \isec Praeclare se
res habebat. Libelli nominum vestrorum, consilique hujus, in manibus
erant omnium. Nulla nota, nullus color, nullae sordes videbantur his
sententiis adlini posse: cum iste repente, ex alacri atque laeto, sic
erat humilis atque demissus, ut non modo populo Romano, sed etiam sibi
ipse, condemnatus videretur.
% The Election Gives him Fresh Courage
Ecce autem repente, his diebus paucis comitiis consularibus factis,
eadem illa vetera consilia pecunia majore repetuntur; eaedemque vestrae
famae fortunisque omnium insidiae per eosdem homines comparantur. Quae
res primo, judices, pertenui nobis argumento indicioque patefacta est:
post, aperto suspicionis introitu, ad omnia intima istorum consilia sine
ullo errore pervenimus.
\chap\isec Nam, ut Hortensium consul designatus, domum reducebatur e
Campo, cum maxima frequentia ac multitudine fit obviam casu ei
multitudini C.~Curio; quem ego hominem honoris [potius quam contumeliae]
causa nominatum volo. Etenim ea dicam, quae ille si commemorari
noluisset, non tanto in conventu, tam aperte palamque dixisset: quae
tamen a me pedetentim cauteque dicentur; ut et amicitiae nostrae et
dignitatis illius habita ratio esse intellegatur.
\isec Videt ad ipsum fornicem Fabianum in turba Verrem: appellat
hominem, et ei voce maxima gratulatur: ipsi Hortensio, qui consul erat
factus, propinquis necessariisque ejus, qui tum aderant, verbum nullum
facit: cum hoc consistit; hunc amplexatur; hunc jubet sine cura esse.
``Renuntio,'' inquit, ``tibi, te hodiernis comitiis esse absolutum.'' Quod
cum tam multi homines honestissimi audissent, statim ad me defertur:
immo vero, ut quisque me viderat, narrabat. Aliis illus indignum, aliis
ridiculum, videbatur: ridiculum eis qui istius causam in testium fide,
in criminum ratione, in judicum potestate, non in comitiis consularibus,
positam arbitrabantur: indignum eis, qui altius aspiciebant, et hanc
gratulationem ad judicium corrumpendum spectare videbant. \isec Etenim
sic ratiocinabantur, sic honestissimi homines inter se et mecum
loquebantur: aperte jam et perspicue nulla esse judicia. Qui reus
pridie jam ipse se condemnatum putabat, is, postea quam defensor ejus
consul est factus, absolvitur! Quid igitur? quod tota Sicilia, quod
omnes Siculi, omnes negotiatores, omnes publicae privataeque litterae
Romae sunt, nihilne id valebit? nihil, invito consule designato! Quid?
judices non crimina, non testis, non existimationem populi Romani
sequentur? Non: omnia in unius potestate ac moderatione vertentur.
% His Friend Metellus is to be Judge Next Year
\chap Vere loquar, judices: vehementer me haec res commovebat. Optimus
enim quisque ita loquebantur: iste quidem tibi eripietur: sed nos non
tenebimus judicia diutius. Etenim quis poterit, Verre absoluto, de
transferendis judiciis recusare? \isec Erat omnibus molestum: neque eos
tam istius hominis perditi subita laetitia, quam hominis amplissimi nova
gratulatio, commovebat. Cupiebam dissimulare me id moleste ferre:
cupiebam animi dolorem vultu tegere, et taciturnitate celare. Ecce
autem, illis ipsis diebus, cum praetores designati sortirentur, et
M.~Metello obtigisset, ut is de pecuniis repetundis quaereret, nuntiatur
mihi tantam isti gratulationem esse factam, ut is domum quoque pueros
mitteret, qui uxori suae nuntiarent.
% Attempt to Defeat Cicero's Election as Aedile
\isec Sane ne haec quidem mihi res placebat: neque tamen, tanto opere
quid in hac sorte metuendum mihi esset, intellegebam. Unum illud ex
hominibus certis, ex quibus omnia comperi, reperiebam: fiscos compluris
cum pecunia Siciliensi, a quodam senatore ad equitem Romanum esse
translatos: ex his quasi decem fiscos ad senatorem illum relictos esse,
comitiorum meorum nomine: divisores omnium tribuum noctu ad istum
vocatos. \isec Ex quibus quidam, qui se omnia mea causa debere
arbitrabatur, eadem illa nocte ad me venit: demonstrat, qua iste
oratione usus esset: commemorasse istum, quam liberaliter eos tractasset
[etiam] antea, cum ipse praeturam petisset, et proximis consularibus
praetoriisque comitiis: deinde continuo esse pollicitum, quantam
vellent pecuniam, si me aedilitate dejecissent. Hic alios negasse
audere; alios respondisse, non putare id perfici posse: inventum tamen
esse fortem amicum, ex eadem familia, Q.~Verrem, Romilia, ex optima
divisorum disciplina, patris istius discipulum atque amicum, qui, HS
quingentis milibus depositis, id se perfecturum polliceretur: et fuisse
tum non nullos, qui se una facturos esse dicerent. Quae cum ita esset,
sane benevolo animo me, ut magno opere caverem praemonebat.
% Cicero Made Anxious, but Finally Elected
\chap\isec Sollicitabar rebus maximis uno atque eo perexiguo tempore.
Urgebant comitia; et in his ipsis oppugnabar grandi pecunia. Instabat
judicium: ei quoque negotio fisci Sicilienses minabantur. Agere quae ad
judicium pertinebant libere, comitiorum metu deterrebar: petitioni toto
animo servire, propter judicium non licebat. Minari denique divisoribus
ratio non erat, propterea quod eos intellegere videbam me hoc judicio
districtum atque obligatum futurum. \isec Atque hoc ipso tempore Siculis
denuntiatum esse audio, primum ab Hortensio, domum ad illum ut venirent:
Siculos in eo sane liberos fuisse; qui quam ob rem arcesserentur cum
intellegerent, non venisse. Interea comitia nostra, quorum iste se, ut
ceterorum hoc anno comitiorum, dominum esse arbitrabatur, haberi coepta
sunt. Cursare iste homo potens, cum filio blando et gratioso, circum
tribus: paternos amicos, hoc est divisores, appellare omnes et
convenire. Quod cum esset intellectum et animadversum, fecit animo
libentissimo populus Romanus, ut cujus divitiae me de fide deducere
non potuissent, ne ejusdem pecunia de honore deicerer.
% Consuls Elect Intrigue for Postponement
\isec Postea quam illa petitionis magna cura liberatus sum, animo coepi
multo magis vacuo ac soluto, nihil aliud nisi de judicio agere et
cogitare. Reperio, judices, haec ab istis consilia inita et constituta,
ut, quacumque posset ratione, res ita duceretur, ut apud M.~Metellum
praetorem causa diceretur. In eo esse haec commoda: primum M.~Metellum
amicissimum; deinde Hortensium consulem non [solum, sed] etiam
Q.~Metellum, qui quam isti sit amicus attendite: dedit enim
praerogativam suae voluntatis ejus modi, ut isti pro praerogativis eam
reddidisse videatur.
\isec An me taciturum tantis de rebus existimavistis? et me, in
tanto rei publicae existimationisque meae periculo, cuiquam consulturum
potius quam officio et dignitati meae? Arcessit alter consul designatus
Siculos: veniunt non nulli, propterea quod L.~Metellus esset praetor in
Sicilia. Cum iis ita loquitur: se consulem esse; fratrem suum alterum
Siciliam provinciam obtinere, alterum esse quaesiturum de pecuniis
repetundis; Verri ne noceri possit multis rationibus esse provisum.
\chap\isec Quid est, quaeso, Metelle, judicium corrumpere, si hoc non
est? testis, praesertim [Siculos], timidos homines et adflictos, non
solum auctoritate deterrere, sed etiam consulari metu, et duorum
praetorum potestate? Quid faceres pro innocente homine et propinquo,
cum propter hominem perditissimum atque alienissimum de officio ac
dignitate decedis, et committis, ut, quod ille dictitat, alicui, qui te
ignoret, verum esse videatur?
% Next Year a more Pliable Court
Nam hoc Verrem dicere aiebant, te non fato, ut ceteros ex vestra
familia, sed opera sua consulem factum. Duo igitur consules et
quaesitor erunt ex illius voluntate. ``Non solum effugiemus'' inquit
``hominem in quaerendo nimium diligentem, nimium servientem populi
existimationi, M'. Glabrionem: accedet etiam nobis illud. Judex est
M.~Caesonius, conlega nostri accusatoris, homo in rebus judicandis
spectatus et cognitus, quem minime expediat esse in eo consilio quod
conemur aliqua ratione corrumpere: propterea quod jam antea, cum judex
in Juniano consilio fuisset, turpissimum illud facinus non solum
graviter tulit, sed etiam in medium protulit. Hunc judicem ex
Kal. Januariis non habebimus. \isec Q.~Manlium, et Q.~Cornificium, duos
severissimos atque integerrimos judices, quod tribuni plebis tum erunt,
judices non habebimus. P.~Sulpicius, judex tristis et integer,
magistratum ineat oportet Nonis Decembribus. M.~Crepereius, ex
accerrima illa equestri familia et disciplina; L.~Cassius ex familia cum
ad ceteras res tum ad judicandum severissima; Cn. Tremellius, homo summa
religione et diligentia, --- tres hi, homines veteres tribuni militares
sunt designati: ex Kal. Januariis non judicabunt. Subsortiemur etiam in
M.~Metelli locum, quoniam is huic ipsi quaestioni praefuturus est. Ita
secundum Kalendas Januarias, et praetore et prope tot consilio
commutato, magnas accusatoris minas, magnamque exspectationem judici, ad
nostrum arbitrium libidinemque eludemus.''
% Remainder of this Year Dangerously Short
\isec Nonae sunt hodie Sextiles: hora VIII. convenire coepistis.
Hunc diem jam ne numerant quidem. Decem dies sunt ante ludos votivos,
quos C.~Pompeius facturus est. Hi ludi dies quindecim auferent: deinde
continuo Romani consequentur. Ita prope XL. diebus interpositis, tum
denique se ad ea quae a nobis dicta erunt responsuros esse arbitrantur:
deinde se ducturos, et dicendo et excusando, facile ad ludos Victoriae.
Cum his plebeios esse conjunctos; secundum quos aut nulli aut perpauci
dies ad agendum futuri sunt. Ita defessa ac refrigerata accusatione,
rem integram ad M.~Metellum praetorem esse venturam: quem ego hominem,
si ejus fidei diffisus essem, judicem non retinuissem. \isec Nunc tamen
hoc animo sum, ut eo judice quam praetore hanc rem transigi malim; et
jurato suam quam injurato aliorum tabellas committere.
% Cicero's Plan for Despatch
\chap Nunc ego, judices, jam vos consulo, quid mihi faciendum
putetis. Id enim consili mihi profecto taciti dabitis, quod egomet mihi
necessario capiendum intellego. Si utar ad dicendum meo legitimo
tempore, mei laboris industriae, diligentiaeque capiam fructum; et [ex
accusatione] perficiam ut nemo umquam post hominum memoriam paratior,
vigilantior, compositior ad judicium venisse videatur. Sed, in hac
laude industriae meae, reus ne elabatur summum periculum est. Quid est
igitur quod fieri possit? Non obscurum, opinor, neque absconditum. \isec
Fructum istum laudis, qui ex perpetua oratione percipi potuit, in alia
tempora reservemus: nunc hominem tabulis, testibus, privatis publicisque
litteris auctoritatibusque accusemus. Res omnis mihi tecum erit,
Horensi. Dicam aperte: si te mecum dicendo ac diluendis criminibus in
hac causa contendere putarem, ego quoque in accusando atque in
explicandis criminibus operam consumerem; nunc, quoniam pugnare contra
me instituisti, non tam ex tua natura quam ex istius tempore et causa
[malitiose], necesse est istius modi rationi aliquo consilio obsistere.
\isec Tua ratio est, ut secundum binos ludos mihi respondere incipias;
mea, ut ante primos ludos comperendinem. Ita fit ut tua ista ratio
existimetur astuta, meum hoc consilium necessarium.
% Corrupt Influence of Hortensius Dangerous
\chap Verum illud quod institueram dicere, mihi rem tecum esse,
hujus modi est. Ego cum hanc causam Siculorum rogatu recepissem, idque
mihi amplum et praeclarum existimassem, eos velle meae fidei
diligentiaeque periculum facere, qui innocentiae abstinentiaeque
fecissent; tum suscepto negotio, majus quiddam mihi proposui, in quo
meam in rem publicam voluntatem populus Romanus perspicere posset. \isec
Nam illud mihi nequaquam dignum industria conatuque meo videbatur, istum
a me in judicium, jam omnium judicio condemnatum, vocari, nisi ista tua
intolerabilis potentia, et ea cupiditas qua per hosce annos in quibusdam
judiciis usus es, etiam in istius hominis desperati causa
interponeretur. Nunc vero, quoniam haec te omnis dominatio regnumque
judiciorum tanto opere delectat, et sunt homines quos libidinis
infamiaeque suae neque pudeat neque taedeat, --- qui, quasi de industria,
in odium offensionemque populi Romani inruere videantur, --- hoc me
profiteor suscepisse, magnum fortasse onus et mihi periculosissimum,
verum tamen dignum in quo omnis nervos aetatis industriaeque meae
contenderem.
\isec Quoniam totus ordo paucorum improbitate et audacia premitur et
urgetur infamia judiciorum, profiteor huic generi hominum me inimicum
accusatorem, odiosum, adsiduum, acerbum adversarium. Hoc mihi sumo, hoc
mihi deposco, quod agam in magistratu, quod agam ex eo loco ex quo me
populus Romanus ex Kal. Januariis secum agere de re publica ac de
hominibus improbis voluit: hoc munus aedilitatis meae populo Romano
amplissimum pulcherimumque polliceor. Moneo, praedico, ante denuntio;
qui aut deponere, aut accipere, aut recipere, aut polliceri, aut
sequestres aut interpretes corrumpendi judici solent esse, quique ad
hanc rem aut potentiam aut impudentiam suam professi sunt, abstineant
in hoc judicio manus animosque ab hoc scelere nefario.
% This Influence must be Met by Proofs of Corruption
\chap\isec Erit tum consul Hortensius cum summo imperio et potestate;
ego autem aedilis, hoc est, paulo amplius quam privatus. Tamen hujus
modi haec res est, quam me acturum esse polliceor, ita populo Romano
grata atque jucunda, ut ipse consul in hac causa prae me minus etiam (si
fieri possit) quam privatus esse videatur. Omnia non modo
commemorabuntur, sed etiam, expositis certis rebus agentur, quae inter
decem annos, postea quam judicia ad senatum translata sunt, in rebus
judicandis nefarie flagitioseque facta sunt. \isec Cognoscet ex me
populus Romanus quid sit, quam ob rem, cum equester ordo judicaret,
annos prope quinquaginta continuos, in nullo judice [equite Romano
judicante] ne tenuissima quidem suspicio acceptae pecuniae ob rem
judicandam constituta sit: quid sit quod, judiciis ad senatorium ordinem
translatis, sublataque populi Romani in unum quemque vestrum potestate,
Q.~Calidus damnatus dixerit, minoris HS triciens praetorium hominem
honeste non posse damnari: quid sit quod, P.~Septimio senatore damnato,
Q.~Hortensio praetore, de pecuniis repetundis lis aestimata sit eo
nomine, quod ille ob rem judicandam pecuniam accepisset; \isec quod in
C.~Herennio, quod in C.~Popilio, senatoribus, qui ambo peculatus damnati
sunt; quod in M.~Atilio, qui de majestate damnatus est, hoc planum
factum sit, eos pecuniam ob rem judicandam accepisse; quod inventi sint
senatores, qui, C.~Verre praetore urbano sortiente, exirent in eum reum,
quem incognita causa condemnarent; quod inventus sit senator, qui, cum
judex esset, in eodem judicio et ab reo pecuniam acciperet quam
judicibus divideret, et ab accusatore, ut reum condemnaret. \isec Jam
vero quo modo illam labem, ignominiam, calamitatemque totius ordinis
conquerar? hoc factum esse in hac civitate, cum senatorius ordo
judicaret, ut discoloribus signis juratorum hominum sententiae
notarentur? Haec omnia me diligenter severeque acturum esse, polliceor.
% Acquittal of Verres Subversive of Whole Judicial System
\chap Quo me tandem animo fore putatis, si quid in hoc ipso judicio
intellexero simili aliqua ratione esse violatum at commissum? cum
planum facere multis testibus possim, C.~Verrem in Sicilia, multis
audientibus, saepe dixisse, ``se habere hominem potentem, cujus fiducia
provinciam spoliaret: neque sibi soli pecuniam quaerere, sed ita
triennium illud praeturae Siciliensis distributum habere, ut secum
praeclare agi diceret, si unius anni quaestum in rem suam converteret;
alterum patronis et defensoribus traderet; tertium illum uberrimum
quaestuosissimumque annum totum judicibus reservaret.''
\isec Ex quo mihi venit in mentem illud dicere (quod apud M'.
Glabrionem nuper cum in reiciundis judicibus commemorassem, intellexi
vehementer populum Romanum commoveri), me arbitrari, fore uti nationes
exterae legatos ad populum Romanum mitterent, ut lex de pecuniis
repetundis judiciumque tolleretur. Si enim judicia nulla sint, tantum
unum quemque ablaturum putant, quantum sibi ac liberis suis satis esse
arbitretur: nunc, quod ejus modi judicia sint, tantum unum quemque
auferre, quantum sibi, patronis, advocatis, praetori, judicibus, satis
futurum sit: hoc profecto infinitum esse: se avarissimi hominis
cupiditati satisfacere posse, nocentissimi victoriae non posse.
\isec O commemoranda judicia, praeclaramque existimationem nostri
ordinis! cum socii populi Romani judicia de pecuniis repetundis fieri
nolunt, quae a majoribus nostris sociorum causa comparata sunt. An iste
umquam de se bonam spem habuisset, nisi de vobis malam opinionem animo
imbibisset? Quo majore etiam (si fieri potest) apud vos odio esse
debet, quam est apud populum Romanum, cum in avaritia, scelere,
perjurio, vos sui similis esse arbitretur.
% Jurors Urged to Vindicate the Courts
\chap\isec Cui loco (per deos immortalis!), judices, consulite ac
providete. Moneo praedicoque --- id quod intellego --- tempus hoc vobis
divinitus datum esse, ut odio, invidia, infamia, turpitudine, totum
ordinem liberetis. Nulla in judiciis severitas, nulla religio, nulla
denique jam existimantur esse judicia. Itaque a populo Romano
contemnimur, despicimur: gravi diuturnaque jam flagramus infamia. \isec
Neque enim ullam aliam ob causam populus Romanus tribuniciam potestatem
tanto studio requisivit; quam cum poscebat, verbo illam poscere videbatur,
re vera judicia poscebat. Neque hoc Q.~Catulum, hominem sapientissimum
atque amplissimum, fugit, qui (Cn. Pompeio, viro fortissimo et
clarissimo, de tribunicia potestate referente), cum esset sententiam
rogatus, hoc initio est summa cum auctoritate usus: ``Patres conscriptos
judicia male et flagitiose tueri: quod si in rebus judicandis, populi
Romani existimationi satis facere voluissent, non tanto opere homines
fuisse tribuniciam potestatem desideraturos.'' \isec Ipse denique Cn.
Pompeius, cum primum contionem ad urbem consul designatus habuit, ubi
(id quod maxime exspectari videbatur) ostendit se tribuniciam potestatem
restituturum, factus est in eo strepitus, et grata contionis
admurmuratio. Idem in eadem contione cum dixisset ``populatas vexatasque
esse provincias; judicia autem turpia ac flagitiosa fieri; ei rei se
providere ac consulere velle;'' tum vero non strepitu, sed maximo clamore,
suam populus Romanus significavit voluntatem.
% All Rome is on the Watch
\chap\isec Nunc autem homines in speculis sunt: observant quem ad
modum sese unus quisque nostrum gerat in retinenda religione,
conservandisque legibus. Vident adhuc, post legem tribuniciam, unum
senatorem hominem vel tenuissimum esse damnatum: quod tametsi non
reprehendunt, tamen magno opere quod laudent non habent. Nulla est enim
laus, ibi esse integrum, ubi nemo est qui aut possit aut conetur
corrumpere. \isec Hoc est judicium, in quo vos de reo, populus Romanus de
vobis judicabit. In hoc homine statuetur, possitne, senatoribus
judicantibus, homo nocentissimus pecuniosissimusque damnari. Deinde est
ejus modi reus, in quo homine nihil sit, praeter summa peccata
maximamque pecuniam; ut, si liberatus sit, nulla alia suspicio, nisi ea
quae turpissima est, residere possit. Non gratia, non cognatione, non
aliis recte factis, non denique aliquo mediocri vitio, tot tantaque ejus
vitia sublevata esse videbuntur.
% Corruption Sure to be Detected
\isec Postremo ego causam sic agam, judices: ejus modi res, ita
notas, ita testatas, ita magnas, ita manifestas proferam, ut nemo a
vobis ut istum absolvatis per gratiam conetur contendere. Habeo autem
certam viam atque rationem, qua omnis illorum conatus investigare et
consequi possim. Ita res a me agetur, ut in eorum consiliis omnibus non
modo aures hominum, sed etiam oculi [populi Romani] interesse videantur.
\isec Vos aliquot jam per annos conceptam huic ordini turpitudinem atque
infamiam delere ac tollere potestis. Constat inter omnis, post haec
constituta judicia, quibus nunc utimur, nullum hoc splendore atque hac
dignitate consilium fuisse. Hic si quid erit offensum, omnes homines
non jam ex eodem ordine alios magis idoneos (quod fieri non potest), sed
alium omnino ordinem ad res judicandas quaerendum arbitrabuntur.
\chap\isec Quapropter, primum ab dis immortalibus, quod sperare
mihi videor, hoc idem, judices, opto, ut in hoc judicio nemo improbus
praeter eum qui jampridem inventus est reperiatur: deinde si plures
improbi fuerint, hoc vobis, hoc populo Romano, judices, confirmo, vitam
(mehercule) mihi prius, quam vim perseverantiamque ad illorum
improbitatem persequendam defuturam.
% Glabrio Urged to Stand Firm
\isec Verum, quod ego laboribus, periculis, inimicitiisque meis, tum
cum admissum erit dedecus severe me persecuturum esse polliceor, id ne
accidat, tu tua auctoritate, sapientia, diligentia, M'. Glabrio, potes
providere. Suscipe causam judiciorum: suscipe causam severitatis,
integritatis, fidei, religionis: suscipe causam senatus, ut is, hoc
judicio probatus, cum populo Romano et in laude et in gratia esse
possit. Cogita qui sis, quo loco sis, quid dare populo Romano, quid
reddere majoribus tuis, debeas: fac tibi paternae legis [Aciliae] veniat
in mentem, qua lege populus Romanus de pecuniis repetundiis optimis
judiciis severissimisque judicibus usus est. \isec Circumstant te summae
auctoritates, quae te oblivisci laudis domesticae non sinant; quae te
noctis diesque commoneant, fortissimum tibi patrem, sapientissimum avum,
gravissimum socerum fuisse. Qua re si [Glabrionis] patris vim et
acrimoniam ceperis ad resistendum hominibus audacissimis; si avi
[Scaevolae] prudentiam ad prospiciendas insidias, quae tuae atque horum
famae comparantur; si soceri [Scauri] constantiam, ut ne quis te de vera
et certa possit sententia demovere; intelleget populus Romanus,
integerrimo atque honestissimo praetore, delectoque consilio, nocenti
reo magnitudinem pecuniae plus habuisse momenti ad suspicionem criminis
quam ad rationem salutis.
% Cicero will Push the Trial
\chap\isec Mihi certum est, non committere ut in hac causa praetor
nobis consiliumque mutetur. Non patiar rem in id tempus adduci, ut
[Siculi], quos adhuc servi designatorum consulum non moverunt, cum eos
novo exemplo universos arcesserent, eos tum lictores consulum vocent; ut
homines miseri, antea socii atque amici populi Romani, nunc servi ac
supplices, non modo jus suum fortunasque omnis eorum imperio amittant,
verum etiam deplorandi juris sui potestatem non habeant. \isec Non sinam
profecto, causa a me perorata [quadraginta diebus interpositis], tum
nobis denique responderi, cum accusatio nostra in oblivionem
diuturnitate adducta sit: non committam, ut tum haec res judicetur, cum
haec frequentia totius Italiae Roma discesserit; quae convenit uno
tempore undique, comitiorum, ludorum, censendique causa. Hujus judici
et laudis fructum, et offensionis periculum, vestrum; laborem
sollicitudinemque, nostram; scientiam quid agatur, memoriamque quid a
quoque dictum sit, omnium puto esse oportere.
% His Plan for Despatch
\isec Faciam hoc non novum, sed ab eis qui nunc principes nostrae
civitatis sunt ante factum, ut testibus utar statim: illud a me novum,
judices, cognoscetis, quod ita testis constituam, ut crimen totum
explicem; ut, ubi id [interrogando] argumentis atque oratione firmavero,
tum testis ad crimen adcommodem: ut nihil inter illam usitatam
accusationem atque hanc novam intersit, nisi quod in illa tunc, cum
omnia dicta sunt, testes dantur; hic in singulas res dabuntur; ut illis
quoque eadem interrogandi facultas, argumentandi dicendique sit. Si
quis erit, qui perpetuam orationem accusationemque desideret, altera
actione audiet: nunc id, quod facimus --- ea ratione facimus, ut malitiae
illorum consilio nostro occurramus --- necessario fieri intellegat. Haec
primae actionis erit accusatio.
% Brief Statement of the Charges
\isec Dicimus C.~Verrem, cum multa libidinose, multa crudeliter, in
civis Romanos atque in socios, multa in deos hominesque nefarie fecerit
tum praeterea quadrigentiens sestertium ex Sicilia contra leges
abstulisse. Hoc testibus, hoc tabulis privatis publicisque
auctoritatibus ita vobis planum faciemus, ut hoc statuatis, etiam si
spatium ad dicendum nostro commodo, vacuosque dies habuissemus, tamen
oratione longa nihil opus fuisse.
Dixi.
\bye
