% tex2asc-version: 0.1
%
% Tibullus' Elegies, book II.
%
% Contributor: Konrad Schroder <
[email protected]>
%
% Original publication data:
% Postgate, John Percival. _Tibulli_aliorumque_Carminum_libri_Tres._
% Oxford: Oxford University Press, 1915.
%
% Version: 0.01 (Beta), 19 December 1993
%
% This file is in the Public Domain.
%
\input ks_macros.tex
\poetrysize
\raggedbottom
\centerline{TIBVLLI CARMINUM}
\centerline{LIBER SECVNDVS}
\beginsection I.
{\obeylines\linesbyfive
Q{\sc VISQVIS} adest, faueat: fruges lustramus et agros,
\quad ritus ut a prisco traditus extat auo.
Bacche, ueni, dulcisque tuis e cornibus uua
\quad pendeat, et spicis tempora cinge, Ceres.
luce sacra requiescat humus, requiescat arator,
\quad et graue suspenso uomere cesset opus.
soluite uincla iugis: nunc ad praesepia debent
\quad plena coronato stare boues capite.
omnia sint operata deo: non audeat ulla
\quad lanificam pensis imposuisse manum.
uos quoque abesse procul iubeo, discedat ab aris,
\quad cui tulit hesterna gaudia nocte Venus.
casta placent superis: pura cum ueste uenite
\quad et manibus puris sumite fontis aquam.
cernite, fulgentes ut eat sacer agnus ad aras
\quad uinctaque post olea candida turba comas.
di patrii, purgarnus agros, purgamus agrestes:
\quad uos mala de nostris pellite limitibus,
neu seges eludat messem fallacibus herbis,
\quad neu timeat celeres tardior agna lupos.
tunc nitidus plenis confisus rusticus agris
\quad ingeret ardenti grandia ligna foco,
turbaque uernarum, saturi bona signa coloni,
\quad ludet et ex uirgis extruet ante casas.
euentura precor: uiden ut felicibus extis
\quad significet placidos nuntia fibra deos?
nunc mihi fumosos ueteris proferte Falernos
\quad consulis et Chio soluite uincla cado.
uina diem celebrent: non festa luce madere
\quad est rubor, errantes et male ferre pedes.
sed `bene Messallam' sua quisque ad pocula dicat,
\quad nomen et absentis singula uerba sonent.
gentis Aquitanae celeber Messalla triumphis
\quad et magna intonsis gloria uictor auis,
huc ades aspiraque mihi, dum carmine nostro
\quad redditur agricolis gratia caelitibus.
rura cano rurisque deos. his uita magistris
\quad desueuit querna pellere glande famem:
illi compositis primum docuere tigillis
\quad exiguam uiridi fronde operire domum:
illi etiam tauros primi docuisse feruntur
\quad seruitium et plaustro supposuisse rotam.
tum uictus abiere feri, tum consita pomus,
\quad tum bibit inriguas fertilis hortus aquas,
aurea tum pressos pedibus dedit uua liquores
\quad mixtaque securo est sobria lympha mero.
rura ferunt messes, calidi cum sideris aestu
\quad deponit flauas annua terra comas.
rure leuis uerno flores apis ingerit alueo,
\quad compleat ut dulci sedula melle fauos.
agricola adsiduo primum satiatus aratro
\quad cantauit certo rustica uerba pede
et satur arenti primum est modulatus auena
\quad carmen, ut ornatos diceret ante deos,
agricola et minio suffusus, Bacche, rubenti
\quad primus inexperta duxit ab arte choros.
huic datus a pleno memorabile munus ouili
\quad dux pecoris curtas auxerat hircus opes.
rure puer uerno primum de flore coronam
\quad fecit et antiquis imposuit Laribus.
rure etiam teneris curam exhibitura puellis
\quad molle gerit tergo lucida uellus ouis.
hinc et femineus labor est, hinc pensa colusque,
\quad fusus et adposito pollice uersat opus:
atque aliqua adsiduae textrix operata mineruae
\quad cantat, et a pulso tela sonat latere.
ipse quoque inter agros interque armenta Cupido
\quad natus et indomitas dicitur inter equas.
illic indocto primum se exercuit arcu:
\quad ei mihi, quam doctas nunc habet ille manus!
nec pecudes, uelut ante, petit: fixisse puellas
\quad gestit et audaces perdomuisse uiros.
hic iuueni detraxit opes, hic dicere iussit
\quad limen ad iratae uerba pudenda senem:
hoc duce custodes furtim transgressa iacentes
\quad ad iuuenem tenebris sola puella uenit
et pedibus praetemptat iter suspensa timore,
\quad explorat caecas cui manus ante uias.
a miseri, quos hic grauiter deus urget! at ille
\quad felix, cui placidus leniter adflat Amor.
sancte, ueni dapibus festis, sed pone sagittas
\quad et procul ardentes hinc precor abde faces.
uos celebrem cantate deum pecorique uocate
\quad uoce: palam pecori, clam sibi quisque uocet.
aut etiam sibi quisque palam: nam rurba iocosa
\quad obstrepit et Phrygio tibia curua sono.
ludite: iam Nox iungit equos, currumque sequuntur
\quad matris lasciuo sidera fulua choro,
postque uenit tacitus furuis circumdatus alis
\quad Somnus et incerto Somnia nigra pede.
}
\beginsection II.
{\obeylines\linesbyfive
D{\sc ICAMUS} bona uerba: uenit Natalis ad aras:
\quad quisquis ades, lingua, uir mulierque, faue.
urantur pia tura focis, urantur odores
\quad quos tener e terra diuite mittit Arabs.
ipse suos Clenius adsit uisurus honores,
\quad cui decorent sanctas mollia serta comas.
illius puro destillent tempora nardo,
\quad atque satur libo sit madeatque mero,
adnuat et, Cornute, tibi, quodcumque rogabis.
\quad en age (quid cessas? adnuit ille) roga.
auguror, uxoris fidos optabis amores:
\quad iam reor hoc ipsos edidicisse deos.
nec tibi malueris, totum quaecumque per orbem
\quad fortis arat ualido rusticus arua boue,
nec tibi, gemmarum quidquid felicibus Indis
\quad nascitur, Eoi qua maris unda rubet.
uota cadunt: utinam strepitantibus aduolet alis
\quad flauaque coniugio uincula portet Amor,
uincula quae maneant semper dum tarda senectus
\quad inducat rugas inficiatque comas.
haec ueniat, Natalis, auis prolemque ministret,
\quad ludat et ante tuos turba nouella pedes.
}
\beginsection III.
{\obeylines\linesbyfive
R{\sc VRA} meam, Cornute, tenent uillaeque puellam:
\quad ferreus est, heu heu, quisquis in urbe manet.
ipsa Venus latos iam nunc migrauit in agros,
\quad uerbaque aratoris rustica discit Amor.
o ego, cum aspicerem dominam, quam fortiter illic
\quad uersarem ualido pingue bidente solum
agricolaeque modo curuum sectarer aratrum,
\quad dum subigunt steriles arua serenda boues!
nec quererer quod sol graciles exureret artus,
\quad laederet et teneras pussula rupta manus.
pauit et Admeti tauros formosus Apollo,
\quad nec cithara intonsae profueruntue comae,
nec potuit curas sanare salubribus herbis:
\quad quidquid erat medicae uicerat artis amor.
ipse deus solitus stabulis expellere uaccas
\quad$\ldots$
et miscere nouo docuisse coagula lacte,
\quad lacteus et mixtis obriguisse liquor.
tunc fiscella leui detexta est uimine iunci,
\quad raraque per nexus est uia facta sero.
o quotiens illo uitulum gestante per agros
\quad dicitur occurrens erubuisse soror!
o quotiens ausae, caneret dum ualle sub alta,
\quad rumpere mugitu carmina docta boues!
saepe duces trepidis petiere oracula rebus,
\quad uenit et a templis inrita turba domum:
saepe holrere sacros doluit Latona capillos,
\quad quos admirata est ipsa nouerca prius.
quisquis inornatumque caput crinesque solutos
\quad aspiceret, Phoebi quaereret ille comam.
Delos ubi nunc, Phoebe, tua est, ubi Delphica Pytho?
\quad nempe Amor in parua te iubet esse casa.
felices olim, Veneri cum fertur aperte
\quad seruire aeternos non puduisse deos.
fabula nunc ille est: sed cui sua cura puella est,
\quad fabula sit mauult quam sine amore deus.
at tu, quisquis is es, cui tristi fronte Cupido
\quad imperat ut nostra sint tua castra domo
$\ldots$
\quad ferrea non uenerem sed praedam saecula laudant:
praeda tamen multis est operata malis.
\quad praeda feras acies cinxit discordibus armis:
hinc cruor, hinc caedes mors propiorque uenit.
\quad praeda uago iussit geminare pericula ponto,
bellica cum dubiis rostra dedit ratibus.
\quad praedator cupit immensos obsidere campos,
ut multa innumera iugera pascat oue:
\quad cui lapis externus curae est, urbisque tumultu
portatur ualidis mille columna iugis,
\quad claudit et indomitum moles mare, lentus ut intra
neglegat hibernas piscis adesse minas.
\quad at mihi laeta trahant Samiae conuiuia testae
fictaque Cumana lubrica terra rota.
\quad heu heu diuitibus uideo gaudere puellas:
iam ueniant praedae, si Venus optat opes:
\quad ut mea luxuria Nemesis fluat utque per urbem
incedat donis conspicienda meis.
\quad illa gerat uestes tenues, quas femina Coa
texuit, auratas disposuitque uias:
\quad illi sint comites fusci, quos India torret
Solis et admotis inficit ignis equis:
\quad illi selectos certent praebere colores
Africa puniceum purpureumque Tyros.
\quad nota loquor: regnum ipse tenet, quem saepe coegit
barbara gypsatos ferre catasta pedes.
\quad at tibi, dura seges, Nemesim quae abducis ab urbe,
persoluat nulla semina Terra fide.
\quad et tu, Bacche tener, iucundae consitor uuae,
tu quoque deuotos, Bacche, relinque lacus.
\quad haud impune licet formosas tristibus agris
abdere: non tanti sunt tua musta, pater.
\quad o ualeant fruges, ne sint modo rure puellae:
glans alat et prisco more bibantur aquae.
\quad glans aluit ueteres, et passim semper amarunt:
quid nocuit sulcos non habuisse satos?
\quad tunc, quibus aspirabat Amor, praebebat aperte
mitis in umbrosa gaudia ualle Venus.
\quad nullus erat custos, nulla exclusura dolentes
ianua: si fas est, mos precor ille redi.
\quad $\ldots$
horrida uillosa corpora ueste tegant.
\quad nunc si clausa mea est, si copia rara uidendi,
heu miserum, laxam quid iuuat esse togam?
\quad ducite: ad imperium dominae sulcabimus agros:
non ego me uinclis uerberibusque nego.
}
\beginsection IV.
{\obeylines\linesbyfive
H{\sc IC} mihi seruitium uideo dominamque paratam:
\quad iam mihi, libertas illa paterna, uale.
seruitium sed triste datur, teneorque catenis,
\quad et numquam misero uincla remittit Amor,
et seu quid merui seu nil peccauimus, urit.
\quad uror, io, remoue, saeua puella, faces.
o ego ne possim tales sentire dolores,
\quad quam mallem in gelidis montibus esse lapis,
stare uel insanis cautes obnoxia uentis,
\quad naufraga quam uasti tunderet unda maris!
nunc et amara dies et noctis amarior umbra est:
\quad omnia nam tristi tempora felle madent.
nec prosunt elegi nec carminis auctor Apollo:
\quad illa caua pretium flagitat usque manu.
ite procul, Musae, si non prodestis amanti:
\quad non ego uos, ut sint bella canenda, colo,
nec refero Solisque uias et qualis, ubi orbem
\quad compleuit, uersis Luna recurrit equis.
ad dominam faciles aditus per carmina quaero:
\quad ite procul, Musae, si nihil ista ualent.
at mihi per caedem et facinus sunt dona paranda,
\quad ne iaceam clausam flebilis ante domum:
aut rapiam suspensa sacris insignia fanis:
\quad sed Venus ante alios est uiolanda mihi.
illa malum facinus suadet dominamque rapacem
\quad dat mihi: sacrilegas sentiat illa manus.
o pereat quicumque legit uiridesque smaragdos
\quad et niueam Tyrio murice tingit ouem.
addit auaritiae causas et Coa puellis
\quad uestis et e Rubro lucida concha mari.
haec fecere malas: hinc clauim ianua sensit
\quad et coepit custos liminis esse canis.
sed pretium si grande feras, custodia uicta est
\quad nec prohibent claues et canis ipse tacet.
heu quicumque dedit fomlam caelestis auarae,
\quad quale bonum multis attulit ille malis!
hinc fletus rixaeque sonant, haec denique causa
\quad fecit ut infamis nunc deus erret Amor.
at tibi, quae pretio uictos excludis amantes,
\quad eripiant partas uentus et ignis opes:
quin tua tunc iuuenes spectent incendia laeti,
\quad nec quisquam flammae sedulus addat aquam.
seu ueniet tibi mors, nec erit qui lugeat ullus
\quad nec qui det maestas munus in exsequias.
at bona quae nec auara fuit, centum licet annos
\quad uixerit, ardentem flebitur ante rogum:
atque aliquis senior ueteres ueneratus amores
\quad annua constructo serta dabit tumulo
et `bene' discedens dicet `placideque quiescas,
\quad terraque securae sit super ossa leuis.'
uera quidem moneo, sed prosunt quid mihi uera?
\quad illius est nobis lege colendus amor.
quin etiam sedes iubeat si uendere auitas,
\quad ite sub imperium sub titulumque, Lares.
quidquid habet Circe, quidquid Medea ueneni,
\quad quidquid et herbarum Thessala terra gerit,
et quod, ubi indomitis gregibus Venus adflat amores,
\quad hippomanes cupidae stillat ab inguine equae,
si modo me placido uideat Nemesis mea uultu,
\quad mille alias herbas misceat illa, bibam.
}
\beginsection V.
{\obeylines\linesbyfive
P{\sc HOEBE}, faue: nouus ingreditur tua templa sacerdos:
\quad huc age cum cithara carminibusque ueni.
nunc te uocales impellere pollice chordas,
\quad nunc precor ad laudes flectere uerba meas.
ipse triumphali deuinctus tempora lauro,
\quad dum cumulant aras, ad tua sacra ueni.
sed nitidus pulcherque ueni: nunc indue uestem
\quad sepositam, longas nunc bene pecte comas,
qualem te memorant Saturno rege fugato
\quad uictori laudes concinuisse Ioui.
tu procul euentura uides, tibi deditus augur
\quad scit bene quid fati prouida cantet auis;
tuque regis sortes, per te praesentit haruspex,
\quad lubrica signauit cum deus exta notis;
te duce Romanos numquam frustrata Sibylla,
\quad abdita quae senis fata canit pedibus.
Phoebe, sacras Messalinum sine tangere chartas
\quad uatis, et ipse precor quid canat illa doce.
haec dedit Aeneae sortes, postquam ille parentem
\quad dicitur et raptos sustinuisse Lares
nec fore credebat Romam, cum maestus ab alto
\quad Ilion ardentes respiceretque deos.
(Romulus aeternae nondum formauerat urbis
\quad moenia, consorti non habitanda Remo;
sed tunc pascebant herbosa Palatia uaccae
\quad et stabant humiles in Iouis arce casae.
lacte madens illic suberat Pan ilicis umbrae
\quad et facta agresti lignea falce Pales,
pendebatque uagi pastoris in arbore uotum,
\quad garrula siluestri fistula sacra deo,
fistula cui semper decrescit harundinis ordo:
\quad nam calamus cera iungitur usque minor.
at qua Velabri regio patet, ire solebat
\quad exiguus pulsa per uada linter aqua.
illa saepe gregis diti placitura magistro
\quad ad iuuenem festa est uecta puella die,
cum qua fecundi redierunt munera ruris,
\quad caseus et niueae candidus agnus ouis.)
`Impiger Aenea, uolitantis frater Amoris,
\quad Troica qui profugis sacra uehis ratibus,
iam tibi Laurentes adsignat Iuppiter agros,
\quad iam uocat errantes hospita terra Lares.
illic sanctus eris cum te ueneranda Numici
\quad unda deum caelo miserit indigetem.
ecce super fessas uolitat Victoria puppes;
\quad tandem ad Troianos diua superba uenit.
ecce mihi lucent Rutulis incendia castris:
\quad iam tibi praedico, barbare Turne, necem.
ante oculos Laurens castrum murusque Lauini est
\quad Albaque ab Ascanio condita Longa duce.
te quoque iam uideo, Marti placitura sacerdos
\quad Ilia, Vestales deseruisse focos,
concubitusque tuos furtim uittasque iacentes
\quad et cupidi ad ripas arma relicta dei.
carpite nunc, tauri, de septem montibus herbas
\quad dum licet: hic magnae iam locus urbis erit.
Roma, tuum nomen terris fatale regendis,
\quad qua sua de caelo prospicit arua Ceres,
quaque patent ortus et qua fluitantibus undis
\quad Solis anhelantes abluit amnis equos.
Troia quidem tunc se mirabitur et sibi dicet
\quad uos bene tam longa consuluisse uia.
uera cano: sic usque sacras innoxia laurus
\quad uescar, et aeternum sit mihi uirginitas.'
haec cecinit uates et te sibi, Phoebe, uocauit,
\quad iactauit fusas et caput ante comas.---
quidquid Amalthea, quidquid Marpesia dixit
\quad Herophile, Phyto Graia quod admonuit,
quaeque Aniena sacras Tiburs per flumina sortes
\quad portarat sicco pertuleratque sinu---
haec fore dixerunt belli mala signa cometen,
\quad multus ut in terras deplueretque lapis.
atque tubas atque arma ferunt strepitantia caelo
\quad audita et lucos praecinuisse fugam:
ipsum etiam Solem defectum lumine uidit
\quad iungere pallentes nubilus annus equos:
et simulacra deum lacrimas fudisse tepentes
\quad fataque uocales praemonuisse boues.
haec fuerant olim: sed tu iam mitis, Apollo,
\quad prodigia indomitis merge sub aequoribus,
et succensa sacris crepitet bene laurea flammis,
\quad omine quo felix et sacer annus erit.
laurus ubi bona signa dedit, gaudete coloni;
\quad distendet spicis horrea plena Ceres,
oblitus et musto feriet pede rusticus uuas,
\quad dolia dum magni deficiantque lacus:
ac madidus baccho sua festa Palilia pastor
\quad concinet: a stabulis tunc procul este lupi.
ille leuis stipulae sollemnis potus aceruos
\quad accendet, flammas transilietque sacras.
et fetus matrona dabit, natusque parenti
\quad oscula comprensis auribus eripiet,
nec taedebit auum paruo aduigilare nepoti
\quad balbaque cum puero dicere uerba senem.
tunc operata deo pubes discumbet in herba,
\quad arboris antiquae qua leuis umbra cadit,
aut e ueste sua tendent umbracula sertis
\quad uincta, coronatus stabit et ipse calix.
at sibi quisque dapes et festas extruet alte
\quad caespitibus mensas caespitibusque torum.
ingeret hic potus iuuenis maledicta puellae,
\quad postmodo quae uotis inrita facta uelit:
nam ferus ille suae plorabit sobrius idem
\quad et se iurabit mente fuisse mala.
pace tua pereant arcus pereantque sagittae,
\quad Phoebe, modo in terris erret inermis Amor.
ars bona: sed postquam sumpsit sibi tela Cupido,
\quad heu heu quam multis ars dedit ista malum!
et mihi praecipue, iaceo cum saucius annum
\quad et (faueo morbo cum iuuat ipse dolor)
usque cano Nemesim, sine qua uersus mihi nullus
\quad uerba potest iustos aut reperire pedes.
at tu, nam diuum seruat tutela poetas,
\quad praemoneo, uati parce, puella, sacro,
ut Messalinum celebrem, cum praemia belli
\quad ante suos currus oppida uicta feret,
ipse gerens laurus: lauro deuinctus agmsti
\quad miles `io' magna uoce `triumphe' canet.
tunc Messalla meus pia det spectacula turbae
\quad et plaudat curru praetereunte pater.
adnue: sic tibi sint intonsi, Phoebe, capilli,
\quad sic tua perpetuo sit tibi casta soror.
}
\beginsection VI.
{\obeylines\linesbyfive
C{\sc ASTRA} Macer sequitur: tenero quid fiet Amori?
\quad sit comes et collo fortiter arma gerat?
et seu longa uirum terrae uia seu uaga ducent
\quad aequora, cum telis ad latus ire uolet?
ure, puer, quaeso, tua qui ferus otia liquit,
\quad atque iterum erronem sub tua signa uoca.
quod si militibus parces, erit hic quoque miles,
\quad ipse leuem galea qui sibi portet aquam.
castra peto, ualeatque Venus ualeantque puellae:
\quad et mihi sunt uires et mihi laeta tuba est.
magna loquor, sed magnifice mihi magna locuto
\quad excutiunt clausae fortia uerba fores.
iuraui quotiens rediturum ad limina numquam!
\quad cum bene iuraui, pes tamen ipse redit.
acer Amor, fractas utinam tua tela sagittas,
\quad si licet, extinctas aspiciamque faces!
tu miserum torques, tu me mihi dira precari
\quad cogis et insana mente nefanda loqui.
iam mala finissem leto, sed credula uitam
\quad spes fouet et fore cras semper ait melius.
spes alit agricolas, spes sulcis credit aratis
\quad semina quae magno faenore reddat ager:
haec laqueo uolucres, haec captat harundine pisces,
\quad cum tenues hamos abdidit ante cibus:
spes etiam ualida solatur compede uinctum:
\quad crura sonant ferro, sed canit inter opus:
spes facilem Nemesim spondet mihi, sed negat illa.
\quad ei mihi, ne uincas, dura puella, deam.
parce, per immatura tuae precor ossa sororis:
\quad sic bene sub tenera parua quiescat humo.
illa mihi sancta est, illius dona sepulcro
\quad et madefacta meis serta feram lacrimis,
illius ad tumulum fugiam supplexque sedebo
\quad et mea cum muto fata querar cinere.
non feret usque suum te propter flere clientem:
\quad illius ut uerbis, sis mihi lenta ueto,
ne tibi neglecti mittant mala somnia manes,
\quad maestaque sopitae stet soror ante torum,
qualis ab excelsa praeceps delapsa fenestra
\quad uenit ad infernos sanguinolenta lacus.
desino, ne dominae luctus renouentur acerbi:
\quad non ego sum tanti, ploret ut illa semel.
nec lacrimis oculos digna est foedare loquaces:
\quad lena nocet nobis, ipsa puella bona est.
lena necat miserum Phryne furtimque tabellas
\quad occulto portans itque reditque sinu:
saepe, ego cum dominae dulces a limine duro
\quad agnosco uoces, haec negat esse domi:
saepe, ubi nox mihi promissa est, languere puellam
\quad nuntiat aut aliquas extimuisse minas.
tunc morior curis, tunc mens mihi perdita fingit,
\quad quisue meam teneat, quot teneatue modis:
tunc tibi, lena, precor diras: satis anxia uiuas,
\quad mouerit e uotis pars quotacumque deos.
}
\bye
