\centerline{HYMNUS IN HONOREM PASSIONIS EULALIAE,}
\centerline{BEATISSIMAE MARTYRlS.}
{\obeylines\linesbyfive
\quad Germine nobilis Eulalia
mortis et indole nobilior
Emeritam sacra uirgo suam,
cuius ab ubere progenita est,
ossibus ornat, amore colit.
\medskip
\quad Proximus occiduo locus est,
qui tulit hoc decus egregium,
urbe potens, populis locuples,
sed mage sanguine martyrii
uirgineoque potens titulo.
\medskip
\quad Curriculis tribus atque nouem
tris hiemes quater adtigerat,
cum crepitante pyra trepidos
terruit aspera carnifices
supplicium sibi dulce rata.
\medskip
\quad lam dederat prius indiciun,
tendere se patris ad solium
nec sua membra dicata toro:
ipsa crepundia reppulerat
ludere nescia pusiola;
\medskip
\quad spernere sucina, flere rosas,
fulua monilia respuere,
\medskip
\quad ore seuera, modesta gradu,
moribus et nimium teneris
canitiem meditata senum.
\medskip
\quad Ast ubi se furiata luis
excitat in famulos domini
christicolasque cruenta iubet
tura cremare, iecur pecudis
mortiferis adolere deis,
\medskip
\quad infremuit sacer Eulaliae
spiritus ingeniique ferox
turbida frangere bella parat
et rude pectus anhela deo
femina prouocat arma uirum.
\medskip
\quad Sed pia cura parentis agit,
uirgo animosa domi ut lateat
abdita rure et ab urbe procul,
ne fera sanguinis in pretium
mortis amore puella ruat.
\medskip
\quad Illa perosa quietis opera
degeneri tolerare mora
nocte fores sine teste mouet
saeptaque claustra fugax aperit,
inde per inuia carpit iter.
\medskip
\quad Ingreditur pedibus laceris
per loca senta situ et uepribus
angelico comitata choro
et, licet horrida nox sileat,
lucis habet tamen illa ducem.
\medskip
\quad Sic habuit generosa patrum
turba columniferum radium,
scindere qui tenebrosa potens
nocte uiam face perspicua
praestitit intereunte chao.
\medskip
\quad Non aliter pia uirgo uiam
nocte secuta diem meruit
nec tenebris adoperta fuit,
regna Canopica cum fugeret
et supra astra pararet iter.
\medskip
\quad Illa gradu cita peruigili
milia multa prius peragit,
quam plaga pandat Eoa polum;
mane superba tribunal adit
fascibus adstat et in mediis
\medskip
\quad uociferans: `Rogo, quis furor est
perdere praecipites animas
et male prodiga corda sui
sternere rasilibus scopulis
omnipatremque negare deum?
\medskip
\quad Quaeritis, o miseranda manus,
christicolum genus? en ego sum
daemonicis inimica sacris,
idola protero sub pedibus,
pectore et ore deum fateor.
\medskip
\quad Isis, Apollo, Venus nihil est,
Maximianus et ipse nihil,
illa nihil, quia facta manu,
hic, manuum quia facta colit,
friuula utraque et utraque nibil.
\medskip
\quad Maximianus, opum dominus
et tamen ipse cliens lapidum,
prostituat uoueatque suis
numinibus caput ipse suum,
pectora cur generosa quatit?
\medskip
\quad Dux bonus, arbiter egregius,
sanguine pascitur innocuo
corporibusque piis inhians
uiscera sobria dilacerat
gaudet et excruciare fidem.
\medskip
\quad Ergo age, tortor, adure, seca,
diuide membra coacta luto!
soluere rem fragilem facile est,
non penetrabitur interior
exagitante dolore animus'.
\medskip
\quad Talibus excitus in furias
praetor ait: `rape praecipitem,
lictor, et obrue suppliciis!
sentiat esse deos patrios
nec leue principis imperium.
\medskip
\quad Quam cuperem tamen ante necem,
si potis est, reuocare tuam,
torua puellula, nequitiam!
respice, gaudia quanta metas,
quae tibi fert genialis honor!
\medskip
\quad Te lacrimis labefacta domus
prosequitur generisque tui
ingemit anxia nobilitas,
sole quod occidis in tenero
proxima dotibus et thalamis.
\medskip
\quad Non mouet aurea pompa Ioui,
non pietas ueneranda senum,
quos temeraria debilitas?
ecce parata ministeria
excruciabilis exitii:
\medskip
\quad aut gladio feriere caput
aut laniabere membra feris
aut facibus data fumificis
flebiliterque ululanda tuis
in cineres resoluta flues.
\medskip
\quad Haec, rogo, quis labor est fugere?
si modicum salis eminulis
turis et exiguum digitis
tangere, uirgo, benigna uelis,
poena grauis procul afuerit'.
\medskip
\quad Martyr ad ista nihil, sed enim
infremit inque tyranni oculos
sputa iacit, simulacra dehinc
dissipat inpositamque molam
turibulis pede prosubigit.
\medskip
\quad Nec mora, carnifices gemini
iuncta pectora dilacerant
et latus ungula uirgineum
pulsat utrimque et ad ossa secat
Eulalia numerante notas.
\medskip
\quad `Scriberis ecce mihi, domine,
quam iuuat hos apices legere,
qui tua, Christe, tropea notant,
nomen et ipsa sacrum loquitur
purpura sanguinis eliciti'.
\medskip
\quad Haec sine fletibus et gemitu
laeta canebat et intrepida,
dirus abest dolor ex animo
membraque picta cruore nouo
fonte cutem recalente lauant.
\medskip
\quad Vltima carnificina dehinc:
non laceratio uulnifica
crate tenus nec arata cutis,
flamma sed undique lampadibus
in latera stomachumque furit.
\medskip
\quad Crinis odorus ut in iugulos
fluxerat inuolitans umeris,
quo pudibunda pudicitia
uirgineusque lateret honos
tegmine uerticis opposito,
\medskip
\quad flamma crepans uolat in faciem
perque comas uegetata caput
occupat exsuperatque apicem,
uirgo citum cupiens obitum
adpetit et bibit ore rogum.
\medskip
\quad Emicat inde columba repens
martyris os niue candidior
uisa relinquere et astra sequi;
spiritus hic erat Eulaliae
lacteolus, celer, innocuus.
\medskip
\quad Colla fluunt abeunte anima
ct rogus igneus emoritur,
pax datur artubus exanimis,
flatus in aethere plaudit ouans
templaque celsa petit uolucer.
\medskip
\quad Vidit et ipse satelles auem
feminae ab ore meare palam,
obstupefactus et adtonitus
prosilit et sua gesta fugit,
lictor et ipse fugit pauidus.
\medskip
\quad Ecce niuem glacialis hiems
ingerit et tegit omne forum,
membra tegit simul Eulaliae
axe iacentia sub gelido
pallioli uice linteoli.
\medskip
\quad Cedar amor lacrimantum hominum,
qui celebrare suprema solent,
fliebile cedat et officium:
ipsa elementa iubente deo
exequias tibi, uirgo, ferunt.
\medskip
\quad Nunc locus Emerita est tumulo,
clara colonia Vettoniae,
quam memorabilis amnis Ana
praeterit et uiridante rapax.
gurgite moenia pulchra lauit.
\medskip
\quad Hic, ubi marmore perspicuo
atria luminat alma nitor
et peregrinus et indigena,
relliquias cineresque sacros
seruat humus ueneranda sinu.
\medskip
\quad Tecta corusca super rutilant
de laquearibus aureolis
saxaque caesa solum uariant,
floribus ut rosulenta putes
prata rubescere multimodis.
\medskip
\quad Carpite purpureas uiolas
sanguineosque crocos metite!
non caret his genialis hiems,
laxat et arua tepens glacies,
floribus ut cumulet calathos.
\medskip
\quad Ista comantibus e foliis
munera, uirgo puerque, date!
ast ego serta choro in medio
texta feram pede dactylico,
uilia, marcida, festa tamen.
\medskip
\quad Sic uenerarier ossa libet
ossibus altar et inpositum,
illa dei sita sub pedibus
prospicit haec populosque suos
carmine propitiata fouet.
}\bye
