Turkish-HOWTO
 G�rkem �etin, [email protected]
 v1.0, 21 September 1999

 Bu belge, Linux i�letim sistemi alt�ndaki T�rk�e sorunlar�na �z�m
 getirmek amac�yla, mevcut T�rk�e deste�inin nas�l kullan�labilece�ini
 anlat�yor.
 ______________________________________________________________________

 Table of Contents


 1. Giri�

    1.1 S�r�m de�i�iklikleri

 2. HOWTO belgeleri

    2.1 T�m HOWTO belgelerini nerede bulabilirim?
       2.1.1 T�rk�e-NASIL belgeleri
          2.1.1.1 Di�er T�rk�e kaynaklar

 3. Klavye ayarlar�

    3.1 Klavye tu� tak�m� y�klenmesi
    3.2 Bu tu�tak�mlar�n� nerede bulabilirim?

 4. Metin ekran (konsol) yaz�tiplerinin y�klenmesi

    4.1 Son d�zeltmeler

 5. �e�itli uygulamalarda T�rk�e kullan�m�

    5.1 Pine
    5.2 Netscape
    5.3 KDE alt�nda T�rk�e
    5.4 kvt
    5.5 GNOME alt�nda T�rk�e

 6. Zaman dilimi ayarlar�

 7. X Window deste�i

    7.1 X Window T�rk�e yaz�tiplerinin y�klenmesi
    7.2 X Window alt�nda T�rk�e klavye kullan�lmas�

 8. Yap�lacaklar



 ______________________________________________________________________

 1.  Giri�

 Bu belge, Linux ve baz� �zel durumlarda UNIX i�letim sisteminde T�rk�e
 kullanabilmek i�in gereken eklemeler hakk�nda okuyucuyu bilgilendirmek
 i�in yaz�ld�. T�rk�e'ye ait olan latin5, bir ba�ka ad�yla ISO8859-9
 standard�n�n, Amerika ve baz� Avrupa �lkelerince kullan�lan latin1
 standard� ile ayn� olmamas� nedeniyle sadece Linux de�il, hemen hemen
 t�m i�letim sistemlerinde bu sorunu fazlas�yla ya��yor olmal�s�n�z.
 �leride ele al�nacak konular ile bu s�k�nt�lar�n pek �o�unu
 atlataca�n�z� �mit ediyorum. E�er metin ekranda, X Window alt�nda
 T�rk�e yazam�yor ve okuyam�yorsan�z, pine ve Netscape gibi
 uygulamalarda T�rk�e karakterleri g�remiyorsan�z bizi izlemeye devam
 edin.

 Bu belgedeki �z�m denemelerimi Red Hat Linux ile yapt�m.  �al��mayan,
 eksik bilgi i�eren ya da eklenmesinde fayda g�rd��n�z bir b�l�m
 g�rd��n�zde [email protected] adresine bir ileti yollaman�z
 yeterlidir. �zellikle di�er Linux da�t�mlar�nda yap�lacak i�lemler
 farkl� olabilir, bu nedenle �e�itli Linux da�t�mlar�nda
 kar��la�t��n�z �z�mleri bana g�nderebilirsiniz.



 1.1.  S�r�m de�i�iklikleri

 S�r�m 1.0 : Turkish-HOWTO'nun yaz�lmas�. Hala belirli alanlarda T�rk�e
 sorunlar� ya�ad��mdan dolay� bu belgenin 1.0 s�r�mde kalmayaca�n�
 �mit ediyorum. Dosya, birtak�m alanlarda eksiklikler i�erebilir.
 Burada g�rmek istedi�iniz ne varsa bana bir ileti g�nderin. T�m
 mektuplar�n�za cevap vermeye �al��aca�m.



 2.  HOWTO belgeleri

 Linux'un HOWTO belgeleri, Linux merakl�lar� taraf�ndan biraraya
 getirilmi� ve hepsi belirli bir konuyu ele alan inceleme yaz�lar�ndan
 olu�uyor. Hem teorik, hem de pratik �z�mler i�eren bu belgeleri t�m
 Linux kullan�c�lar�n�n okumalar�n� tavsiye ederim.


 2.1.  T�m HOWTO belgelerini nerede bulabilirim?



 �  Da�t�mla birlikte : E�er �al���r durumda bir Linux da�t�m�n�z
    varsa, baz� durumlarda g�ncelli�ini k�smen yitirmi�, ancak de�erli
    bilgiler i�eren belgelere /usr/doc dizininden eri�ebilirsiniz.
    Buradaki HOWTO dizini alt�nda ise tahmin edebilece�iniz gibi HOWTO
    belgelerini bulabilirsiniz.

 �  E�er HOWTO belgelerini kurmam��san�z, ya da elinizde bir Linux
    da�t�m� yoksa en yak�n sunsite ar�ivinden de bu belgeleri alman�z
    m�mk�n: www.metu.edu.tr/ldp/HOWTO <www.metu.edu.tr/ldp/HOWTO>


 2.1.1.  T�rk�e-NASIL belgeleri


 Baz� HOWTO belgelerinin �evrilmesi sonucu olu�turulan T�rk�e Linux-
 NASIL sayfalar�na www.linux.org.tr <http://www.linux.org.tr>
 adresinden ula�abilirsiniz.


 2.1.1.1.  Di�er T�rk�e kaynaklar


 �  T�rkiye Linux Kullan�c�lar� Grubu, www.linux.org.tr
    <http://www.linux.org.tr>

 �  Gelecek Bili�im ve �leti�im A.�, www.gelecek.com.tr
    <http://www.gelecek.com.tr>


 Haber �bekleri :



 �  news.pcmagazine.com.tr (pcmag.linux)

 �  news.istanbul.edu.tr (tr.bilgisayar.isl-sistemleri.linux)



 Kitaplar :


 T�rkiye'de Linux ile ilgili �km�� t�m yay�nlara www.gelecek.com.tr
 <http://www.gelecek.com.tr> adresinden ula�abilirsiniz.



 3.  Klavye ayarlar�

 Bu b�l�mde, metin ekranda T�rk�e yazmak i�in gerekli programlar�
 inceleyece�iniz. Bunlardan ilki, bilgisayara T�rk�e klavye tu� tak�m�
 haritas�n� g�sterecek olan loadkeys komutudur. loadkeys komutu ve
 uygun bir T�rk�e klavye da�l�m� haritas� yard�m�yla istedi�imiz bir
 T�rk�e klavyeyi (Q T�rk�e, F T�rk�e gibi) y�kleyebiliriz.



 3.1.  Klavye tu� tak�m� y�klenmesi


 loadkeys komutunun kullan�m� �ok basittir. Da�t�m�n�zda bulunan ve
 /usr/lib/kbd/keymaps/i386 dizini alt�na yerle�tirilmi� olan klavye
 haritalar�ndan bir tanesini se�in. Asl�nda klavye haritalar�n�n ad�n�
 bilmek zorunda de�ilsiniz, burada kullanabilece�iniz dosyalar� ve ne
 tip bir klavyeyi y�klediklerini g�rebilirsiniz:



 �  trq.map : T�rk�e Q klavye

 �  trf.map : T�rk�e F klavye

 �  tralt.map : Bu klavye ile, ALT tu�u ile birlikte bast��n�z bir
    karakterin kar��l�� olan T�rk�e karakter ekranda belirecektir.
    �rnek olarak ALT ve "c" karakterlerine bast��n�z zaman "�", ALT ve
    "G" karakterlerine bast��n�zda ise "�" harfi g�r�lecektir. Bu
    klavye da�l�m�, Q klavyeye al��k�n, ancak arada bir T�rk�e yazmak
    isteyenler i�in ideal g�r�n�n�yor. Ancak h�zl� kullanmak i�in biraz
    zaman istiyor.



 �imdi loadkeys komutunu birka� �rnekte kullanal�m:



      $ loadkeys trq.map                 (T�rk�e Q klavye haritas�n� y�kle)
      $ loadkeys trf.map                 (T�rk�e F klavye haritas�n� y�kle)
      $ loadkeys tralt.map               (T�rk�e F klavye haritas�n� y�kle)



 E�er normal US klavye haritas�na d�nmek isterseniz, defkeymap klavye
 e�lem dosyas�n� kullan�n.


      $ loadkeys defkeymap



 Yap�lan t�m i�lemler t�m sistemde etkin olacakt�r. Bir kullan�c�
 �al��ma yapt�ktan sonra sistem kapan�ncaya, ya da ba�ka bir klavye
 da�l�m� y�klenince de�in klavye d�zeni ayn� kal�r.



 Not: �o�u Linux da�t�mlar�nda bulunan kbd paketi sistemde
 kullan�labilecek klavye e�lem (da�l�m) dosyalar�n� ve yaz�tiplerini
 i�erir. Son zamanlarda, diskten tasarruf sa�lamak amac�yla hem
 yaz�tipi, hem de klavye e�lem dosyalar� s�k��t�r�larak
 kullan�lmaktad�r. Bu tip s�k��t�r�lm�� dosyalar�n sonu .gz ile biter
 (�rne�in trq.map.gz).  loadkeys ve setfont komutlar� herhangi bir
 sorunla kar��la�madan bu dosyalar� okuyabilecek ve gerekli i�lemleri
 yapacakt�r.



 3.2.  Bu tu�tak�mlar�n� nerede bulabilirim?

 E�er kulland��n�z da�t�mda trq.map, trf.map ya da tralt.map klavye
 e�lem dosyalar�n� bulam�yorsan�z ve yukar�daki komutlar� i�lerken hata
 mesaj� al�yorsan�z, ftp.gelecek.com.tr
 <ftp://ftp.gelecek.com.tr/pub/turkce> adresinden bu dosyalar�
 indirmeniz m�mk�nd�r.



 Diledi�iniz klavye d�zenini, Red Hat da�t�m�nda yeralan
 /etc/sysconfig/keyboard dosyas�na ekleyebilirsiniz. Kullanabilece�iniz
 dosya isimlerinden baz�lar� trq, trf ve tralt't�r.


 4.  Metin ekran (konsol) yaz�tiplerinin y�klenmesi


 Metin ekranda T�rk�e g�rebilmek i�in birka� i�leme daha ihtiyac�m�z
 var. Bunlardan ilki T�rk�e karakterleri i�eren yaz�tiplerinin
 y�klenmesi. Bir yaz�tipini y�klemek i�in setfont komutunu
 kullan�yoruz.



      $ setfont latin5u-16.psf.gz



 Yukar�daki komut /usr/lib/kbd/consolefonts dizini alt�ndaki
 latin5u-16.psf.gz yaz�tipi dosyas�n� y�kledi. Bu dizin alt�nda
 yeralan, ya da yukar�da belirtti�im ftp adresinden indirdi�iniz ve ad�
 latin5 ile ba�layan t�m yaz�tipleri T�rk�e karakterler i�erir. Birka�
 deneme de siz yap�n. �zellikle latin5u-12 ve latin5u-14 dosyalar� daha
 k��k yaz�tipi i�erir ve ekranda ayn� anda daha �ok karakter
 g�r�nt�leyerek �al��ma alan�n�z� geni�letir.



 Metin ekranda kullanabilece�iniz t�m T�rk�e yaz�tiplerini
 ftp.gelecek.com.tr <ftp://ftp.gelecek.com.tr/pub/turkce> dizini
 alt�nda bulabilirsiniz.
 4.1.  Son d�zeltmeler

 At�lmas� gereken birka� ad�m daha kald�. �nce /etc/inputrc dosyas�
 i�ine a�a�daki sat�rlar� ekleyin. E�er dosya yoksa kendiniz
 olu�turun.



      set input-meta on
      set convert-meta off
      set output-meta on



 Ard�ndan /etc/profile dosyas�n�n sonuna, a�a�daki sat�rlar� ekleyin.



      export INPUTRC=/etc/inputrc



 Art�k rahatl�kla bash komut sat�r� alt�nda T�rk�e yazabilir ve
 okuyabilirsiniz. Yukar�da yap�lan i�lemleri e�er /etc/rc.d/rc.local
 dosyas�na eklerseniz, herkes i�in tan�ml� bir klavye e�lem dosyas� ve
 yaz�tipi yaratm�� olursunuz:



      setfont latin5u-16.psf
      loadkeys trq.map.gz



 5.  �e�itli uygulamalarda T�rk�e kullan�m�



 5.1.  Pine


 Pine ile T�rk�e ileti g�ndermek ve almak istiyorsan�z, .pinerc
 dosyas�nda, character-set de�i�keninin kar��s�nda, a�a�daki
 de�i�ikli�i yapman�z gerekiyor:



      # Reflects capabilities of the display you have. Default: US-ASCII.
      # Typical alternatives include ISO-8859-x, (x is a number between 1 and 9).
      character-set=ISO-8859-9



 Yukar�daki de�i�iklikleri yapt�ktan sonra, pine ile kolayca T�rk�e
 karakterler i�eren e-posta yollayabilirsiniz.



 5.2.  Netscape


 Netscape'te yaz�tipi se�imi i�in, Edit - Preferences - Appearance -
 Fonts - For the Encoding men�s�ne gidin ve buradan ``Turkish
 (iso-8859-9)'' se�ene�ini i�aretleyin. Daha a�a�da yeralan ``Use my
 default fonts, overriding document-specified fonts'' se�ene�ini
 i�aretlemeniz halinde ise Netscape, sadece sizin belirtti�iniz
 yaz�tiplerini ekranda g�sterecektir.  Yine de Netscape ile T�rk�e
 yaz�tiplerini g�rmekte s�k�nt� �ekerseniz View -> Encoding -> Turkish
 (ISO-8859-9) se�ene�ini i�aretlemelisiniz.

 Genel kural olarak yaz�tipini se�menize izin veren t�m yaz�l�mlarda
 T�rk�e yaz�tiplerini kullanabilirsiniz.



 5.3.  KDE alt�nda T�rk�e


 KDE pencere aray�z�n�n b�y�k bir k�sm� T�rk�eye �evrildi. 1.0
 s�r�m�nden itibaren gelen T�rk�e deste�i ile pek �ok uygulama
 yaz�l�m�n� T�rk�e �al��t�rabiliyorsunuz.



 KDE alt�nda, programlar�n T�rk�e �al��mas� ve mesajlar�n T�rk�e
 �kmas� i�in kcontrol program�n� �al��t�r�n. Sol tarafta yeralan
 Desktop - Language men�s� i�inde ilk dil olarak Turkish'i se�in.
 Bundan sonra a�aca�n�z her KDE program�, e�er destekleniyorsa T�rk�e
 �al��acakt�r.



 5.4.  kvt


 kvt, KDE ile birlikte gelen bir terminal em�lasyon program�d�r. kvt'de
 kullanaca�n�z yaz�tipini se�mek i�in, s�ras�yla


 �  Se�enekler - Yaz�tipi men�s�ne girin.

 �  Karakterler se�ene�inin yan�ndaki d��meden iso-8859-9 se�ene�ine
    t�klay�n.

 �  �sterseniz boy, t�r ve di�er se�eneklere de g�zatabilir ve bunlar�
    de�i�tirebilirsiniz. �zellikle Courier yaz�tipi en iyi g�r�nt�y�
    sa�layacakt�r.

 �  kvt'ye geri d�n�n.

 Art�k kvt alt�nda T�rk�e yazabilirsiniz. Ancak X Window'da hen�z
 T�rk�e karakterlerinizi tan�tmad�ysan�z yukar�da yaz�lanlar� yapmak
 m�mk�n olmaz.  Bunun i�in �nce ``X Window T�rk�e yaz�tiplerinin
 y�klenmesi'' ba�l�� alt�nda yeralan y�nergeleri izleyin.



 kvt'nin yeni bir s�r�m�n� kullanman�z halinde, �nce kvt'yi �al��t�r�n,
 ard�ndan farenin sa� tu�uyla kvt �zerinde herhangi bir noktaya bas�n.
 Yukar�daki maddeleri s�ras�yla takip edin.



 5.5.  GNOME alt�nda T�rk�e

 GNOME masa�st� alt�nda, �zellikle gnome terminal alt�nda
 ya�ayabilmeniz muhtemel T�rk�e karakter sorununa �z�m i�in, a�a�daki
 maddeleri uygulay�n:



 �  Bir gnome terminal a�n. GNOME panelinin (ekran�n en alt�nda)
    �zerinde yeralan ekran g�r�nt�s� �zerine t�klayabilirsiniz.

 �  Settings - Preferences i�ine girin. Font kar��s�ndaki kutucukta,
    halen kullan�lan yaz�tipi yeralmaktad�r. Kar��s�ndaki kutuya
    (Browse) t�klay�n.

 �  Filter sekmesine t�klay�n. Charset b�l�m�nden ISO8859-9'u se�in.
    Ok'i t�klay�n.

 �  Ok diyerek son pencereden de �k�n. �imdi gnome terminalde T�rk�e
    karakterleri g�rebileceksiniz.



 6.  Zaman dilimi ayarlar�


 T�rkiye, Greenwich'ten 2 saat ileride yeralan zaman dilimi ku�a�
 i�indedir. Bunu, bir e-posta ald��n�z zaman iletinin en �st k�sm�nda
 yeralan +02:00 i�aretinden de anlayabilirsiniz. E�er hatal� bir zaman
 diliminde yeral�yorsan�z, yap�lmas� gereken i�lemler a�a�dad�r.
 Alternatif olarak, Red Hat ve Mandrake da�t�mlar�yla gelen timeconfig
 paketi zaman dilimini ayarlaman�z konusunda yard�mc� olacakt�r.



 �nce /etc/localtime saat ayar� dosyas�n� silin:



      # rm /etc/localtime



 Ard�ndan, bu dosyay� bir sembolik ba� ile,
 /usr/share/zoneinfo/Europe/Istanbul dosyas�na ba�lay�n.



      # ln -s /usr/share/zoneinfo/Europe/Istanbul /etc/timeconfig



 timeconfig paketinde ise sadece ``Turkey'' se�ene�ini i�aretleyin ve
 �k�n.

 E�er /etc/localtime dosyas� yoksa, ba�ta sendmail olmak �zere pek �ok
 programda ho� olmayan hata mesajlar� al�rs�n�z.


 7.  X Window deste�i



 Metin tabanl� bir ekran alt�nda T�rk�e yazd�ktan ve uygulamalar�m�z�
 T�rk�e yaz�tipleriyle kullanmaya ba�lad�ktan sonra X Window alt�nda
 nas�l T�rk�e yaz�l�r ve okunur, g�relim.


 7.1.  X Window T�rk�e yaz�tiplerinin y�klenmesi


 �ncelikle yapmam�z gereken, T�rk�e yaz�tiplerinin X Window'a
 tan�t�lmas�d�r. X Window a�l�rken, hangi yaz�tiplerini y�kleyece�ini
 belirlemek amac�yla baz� �ntan�ml� dizinlere bakar. Bu dizinler,
 /usr/X11R6/lib/X11/XF86Config dosyas�nda belirtilmi�tir.



 RPM paketlerini kurabilece�iniz bir da�t�m kullanman�z halinde,
 T�rk�e yaz�tiplerini ve klavye harita ek dosyas�n� y�klemi�seniz,
 i�iniz �ok kolay. Bu dosyalar� y�kleyip y�klemedi�inizi bilmiyorsan�z
 a�a�daki komutu �al��t�r�n.



      # rpm -qa | grep ISO8859-9
      XFree86-ISO8859-9-75dpi-fonts-2.1.2-1
      XFree86-ISO8859-9-2.1.2-1
      XFree86-ISO8859-9-100dpi-fonts-2.1.2-1



 Yukar�daki sat�rlara benzer bir �kt� alm�� olman�z gerekiyor (s�r�m
 numaralar� farkl� olabilir). E�er almad�ysan�z T�rk�e yaz�tiplerini
 kurmam��s�n�z demektir. E�er Red Hat Linux kullan�yorsan�z, CD'yi
 s�r�c�ye yerle�tirip s�rayla �u i�lemleri yap�n:



      # mount /dev/cdrom
      # cd /mnt/cdrom/RedHat/RPMS/
      # rpm -i XFree86-ISO8859-9-75dpi-fonts-2.1.2-1
      # rpm -i XFree86-ISO8859-9-2.1.2-1
      # rpm -i XFree86-ISO8859-9-100dpi-fonts-2.1.2-1



 Yaz�tiplerini ve klavye e�lem dosyas�n� sisteminize kurduktan sonra
 bir sonraki ad�ma ge�in.



 �imdi, daha �nce yar�m b�rakt��m�z noktaya geri d�nelim. X Window'un
 y�kleyece�i yaz�tiplerinin bulundu�u dizinler
 /usr/X11R6/lib/X11/XF86Config  dosyas�nda belirtiliyordu.



 Bu dosya i�inde, a�a�dakine



 FontPath   "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/misc/"
 FontPath   "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/75dpi/:unscaled"
 FontPath   "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/100dpi/:unscaled"
 FontPath   "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/Type1/"
 FontPath   "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/Speedo/"



 ya da buna



      FontPath    unix/-1



 benzer sat�rlar g�receksiniz.

 Bu sat�rlar�n en ba��na, kurdu�umuz T�rk�e yaz�tipleri neredeyse o
 dizinin ad�n� yaz�yoruz. Red Hat Linux 6.0'dan itibaren T�rk�e
 yaz�tipleri /usr/share/fonts/ISO8859-9 dizinine kuruluyor. Bu dizin
 patikas�n� XF86Config dosyas�n�n en �st�ne ekleyelim. T�m T�rk�e
 yaz�tipleri kurulmu�sa /usr/share/fonts/ISO8859-9 dizini alt�nda
 a�a�daki dosyalar� g�rebilirsiniz:



      # ls -al /usr/share/fonts/ISO8859-9/
      total 17
      drwxr-xr-x   5 root     root         1024 Feb 13 19:04 .
      drwxr-xr-x  11 root     root         1024 Feb 15 18:46 ..
      drwxr-xr-x   2 root     root         6144 Feb 13 19:04 100dpi
      drwxr-xr-x   2 root     root         6144 Feb 13 19:04 75dpi
      drwxr-xr-x   2 root     root         1024 Feb 13 19:04 misc



 �imdi ISO8859-9 dizininde T�rk�e yaz�tiplerimizin bulundu�unu
 /usr/X11/lib/X11/XF86Config dosyas�nda belirtelim.



      FontPath   "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/ISO8859-9/misc"
      FontPath   "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/ISO8859-9/75dpi"
      FontPath   "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/ISO8859-9/100dpi"
      FontPath   "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/misc/"
      FontPath   "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/75dpi/:unscaled"
      FontPath   "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/100dpi/:unscaled"
      FontPath   "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/Type1/"
      FontPath   "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/Speedo/"



 Tabi, bu dosyada "FontPath  unix/:-1" sat�r� varsa, ekleme yapaca�n�z
 �� sat�r� da "FontPath   unix/:-1" sat�r�n�n ba��na koyman�z
 gerekiyor.



 �u anda yaz�tiplerimizi sisteme tan�tm�� durumday�z. X Window
 a�l�rken �nce en �stteki FontPath bilgileri okunacakt�r.

 �imdi X Window'a girin. Netscape ile herhangi bir T�rk�e dosyay�
 g�r�nt�leyebilirsiniz.



 7.2.  X Window alt�nda T�rk�e klavye kullan�lmas�


 S�ra geldi klavye ayarlar�n�n yap�lmas�na. Red Hat ile birlikte,
 T�rk�e klavye e�lem dosyalar� da geliyor. Bu dosyalar,
 /usr/X11R6/lib/X11/etc dizininde yeral�yorlar:



      # cd /usr/X11R6/lib/X11/etc/
      # ls -al xmodmap.*
      -r--r--r--   1 root     root         4988 Oct 10 10:53 xmodmap.std
      -rw-r--r--   1 root     root         2764 Oct  6  1998 xmodmap.tralt
      -rw-r--r--   1 root     root         2316 Oct  6  1998 xmodmap.trf
      -rw-r--r--   1 root     root         2316 Oct  6  1998 xmodmap.trq



 Yukar�daki dosyalar s�ras�yla standart Amerikan klavye, alt T�rk�e
 klavye, F klavye ve Q T�rk�e klavyeye kar��l�k geliyor. X Window'a
 girerken bu klavyelerden bir tanesini aktif hale getirmemiz gerekiyor.
 �rnek olarak, Q T�rk�e klavyenin, X Window a�l�rken etkin olmas�
 i�in, /home/kullan�c�-ad�/.xinitrc dosyas�na a�a�daki sat�r�
 eklemelisiniz.



      xmodmap /usr/X11R6/lib/X11/etc/xmodmap.trq



 .xinitrc dosyas�na, kulland��n�z pencere y�netecisini �al��t�racak
 �ekilde bir eklenti de yapman�z gerekecektir. Bu eklentiyi de
 yapt�ktan sonra dosyan�n son hali a�a�dakine benzer bir hal al�r:



      xmodmap /usr/X11R6/lib/X11/etc/xmodmap.trq
      startkde



 Tabi siz startkde yerine istedi�iniz pencere y�neticisini �al��t�racak
 �ekilde bir komut yazabilirsiniz.

 X Window'a girdikten sonra da klavye haritas�n� de�i�tirmek m�mk�nd�r.
 Bunun i�in yukar�da �rne�i bulunan xmodmap komutunu do�rudan xterm
 alt�nda �al��t�rabilirsiniz.

 X Window alt�nda kullan�lan klavye e�lem dosyalar�ndan xmodmap.tralt,
 konsol ekranda kullan�lan tr.alt dosyas�ndan biraz farkl�l�k
 g�steriyor.  Konsol alt�nda, herhangi bir T�rk�e karakteri bast�rmak
 i�in ALT tu�unu kullan�rken, X Window alt�nda ALT-GR tu�unu
 kullanmal�s�n�z.

 XFree86'daki g�zel bir �zellik de, konsolda kullan�lan klavye e�lem
 dosyas�n�n ayn�s�n�n, X Window a�l�rken de kullan�labilmesi. Bunun
 i�in, /usr/X11R6/lib/X11/XF86Config dosyas�nda,
      XkbDisable



 �eklinde bir sat�r�n bulunmas� gerekir.



 8.  Yap�lacaklar


 Nefesimin yetti�i bir noktada, uluslararas�la�t�rma (i18n -
 internationalizaton) ve yerelle�tirme (l10n - localization) konular�na
 da girmek istiyorum. Bu sayede �rne�in ayn� kaynak kodu derleyerek,
 farkl� diller i�in farkl� tarih g�sterimleri sunabilirsiniz. Bir dosya
 i�inde s�ralama yaparken "�" karakterinin, "c"den hemen sonra
 gelmesini sa�layabilirsiniz. i18n sayesinde bir yaz�l�m�n kullan��l��
 �ok artar. KDE gibi g�zel bir masa�st� paketini �imdi T�rk�e
 kullanabiliyorsan�z bunu i18n deste�ine bor�lusunuz.

 Bunlar�n yan�nda, s�rada Star Office'in T�rk�e ayarlar�n�n yap�lmas�
 var. Sa�olsun Sun Microsystems, Star Office'i serbest b�rakarak Linux
 kullan�c�lar�n�n �ok geli�mi� bir ofis paketine sahip olmalar�na
 yard�m etti. Bize de bu nimetten yararlanmak kald�.

 Sevgi, sayg�, Linux

You are viewing proxied material from ftp.icm.edu.pl. The copyright of proxied material belongs to its original authors. Any comments or complaints in relation to proxied material should be directed to the original authors of the content concerned. Please see the disclaimer for more details.